Delegaci na XXVIII Zgromadzeniu Ogólnym Związku Gmin Wiejskich RP udzielili absolutorium Zarządowi, pozytywnie oceniając jego pracę w 2013 roku. Wytyczyli także kierunki działania przyjmując budżet Związku na 2014 rok i pięć stanowisk. W spotkaniu uczestniczyło ponad 270 samorządowców i gości. Po udzieleniu absolutorium i planu budżetu na 2014 rok delegaci wzięli udział w debatach merytorycznych na temat oświaty, gospodarki odpadami, odnawialnych źródeł energii, gospodarki wodno-ściekowej, finansowaniu obszarów wiejskich z funduszy europejskich w latach 2014-2020.
„System oświatowy jest niedofinansowany od samego początku przekazania gminom opieki nad szkołami. Nawet pensje nauczycielskie stanowią problem dla części samorządów” – powiedział Przewodniczący Związku Mariusz Poznański.
W latach 2009-2012 kwota wydana przez samorządy na oświatę ponad otrzymywaną z budżetu państwa subwencję oświatową wzrosła z 6 do 7,5 mld zł.
Według Związku, wydatki na oświatę stanowią dla części samorządów wiejskich nawet 60 proc. budżetu, i to mimo reformy sieci szkół. Z kolei koszt utrzymania jednego ucznia przekracza nawet 18 tys. zł. Przez to brakuje pieniędzy na inwestycje.
Samorządowcy obawiają się również zwiększenia liczby dzieci w przedszkolach oraz ingerencji rządu w wychowanie przedszkolne, które jest zadaniem własnym gminy.
„Dostaliśmy dotację, ale tylko do „godzin za złotówkę”. Wszelkie inne koszty muszą ponosić samorządy” – zwracał uwagę Przewodniczący ZGW RP Mariusz Poznański.
Związek podchodzi również sceptycznie do pomysłów związanych z programem bezpłatnych podręczników. Na Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego zaproponowano, aby rada pedagogiczna w szkole mogła się zwrócić do gminy, jeśli uzna, że darmowy elementarz jest nieodpowiedni. Związek Gmin Wiejskich RP protestuje przeciwko takiemu rozwiązaniu.
„Wtedy wójt ma kupić nową książkę, a tamtą chyba przekazać na makulaturę? Taka propozycja wprowadza zamęt i naraża całe środowisko na konflikt. Wiemy, że za podręcznikami stoją firmy i wielki lobbing” – dodał Przewodniczący Mariusz Poznański.
Wiceminister Krzyżanowski omówił plany wdrażania darmowego podręcznika, który jeszcze w tym roku ma trafić do uczniów klas pierwszych szkoły podstawowej. Docelowo wsparciem mają być objęte również pozostałe dzieci i młodzież podlegające obowiązkowi szkolnemu.
Wiceminister zapowiedział, że dotacje w wysokości 75 zł na każdego ucznia pierwszej klasy szkoły podstawowej (25 zł na zakup podręcznika do języka angielskiego, 50 zł na podręcznik ćwiczeniowy) znajdą się na kontach organu prowadzącego do 15 sierpnia tego roku. Pieniądze przekażą wojewodowie.
MEN planuje, że darmowy podręcznik do 26 sierpnia trafi do wszystkich szkół podstawowych. Za dystrybucję książek będzie odpowiedzialne ministerstwo.
„My, jako Ministerstwo Edukacji Narodowej zajmiemy się dystrybucją każdego kompletu do każdej szkoły. To jest zadanie, które jest powierzone nam i ministerstwo ten podręcznik dowiezie” – zadeklarował Krzyżanowski.
Wiceminister przewiduje, że do każdego oddziału pierwszej klasy szkoły podstawowej trafią dwa dodatkowe podręczniki. Właścicielem książki będzie jednostka samorządu terytorialnego.
Kolejnym punktem debaty było podsumowanie prac nad nowelizacją Karty Nauczyciela. W toku konsultacji społecznych zrezygnowano z części pomysłów.
Np. organem, który przeprowadza postępowanie o nadanie stopnia nauczyciela dyplomowanego nadal będzie kurator oświaty, a nie wójt, jak proponowano. Najprawdopodobniej bez zmian pozostaną też zapisy o rozliczaniu czasu pracy nauczyciela.
Według Krzyżanowskiego jedna z istotniejszych modyfikacji dotyczy urlopu dla poratowania zdrowia. Zgodę na ten urlop będzie wydawał lekarz medycyny pracy, a nie jak dotychczas lekarz ogólny. Ma to uszczelnić system wydawania zaświadczeń. Ponadto urlop zostanie skrócony z trzech do roku lub półtora roku. Dodatkowo nauczyciel będzie mógł się udać na wypoczynek po 20, ewentualnie 15 latach pracy, a nie po siedmiu, jak to ma miejsce obecnie.
Zmiany obejmą też rozliczanie średnich wynagrodzeń, tak by gminy nie musiały wypłacać jednorazowych dodatków uzupełniających. Ponadto zlikwidowane mają być dodatki: mieszkaniowy i na zagospodarowanie. Z kolei dodatek wiejski będzie jednakowy dla wszystkich.
W połowie roku projekt noweli ma trafić na Komitet Stały Rady Ministrów.
Zmiany w ustawie o utrzymaniu porządku i czystości w gminach omówił Maciej Kiełbus z Dr Krystian Ziemski & Partners Kancelaria Prawna.
Wymogi wdrożenia dyrektywy oczyszczania ścieków w 2015r i jej skutki dla samorządów przedstawił Krzysztof Skąpski – Ekspert z zakresu ochrony środowiska.
O gminie jako świadomym, aktywnym producencie i konsumencie energii odnawialnej mówił dr inż. Grzegorz Maśloch z SGGH w Warszawie
Drugiego dnia Zgromadzenia odbyła się debata o subwencji środowiskowej.
Zarząd Związku Gmin Wiejskich już w 2010 roku rozpoczął prace przygotowawcze do opracowania założeń do Ustawy o subwencji ekologicznej. W latach 2011-2012 przedstawiciele ZGW RP odbyli spotkania z samorządowcami w poszczególnych województwach a 27 września 2012 r złożyli do Sejmu Obywatelski Projekt Ustawy o Zmianie Ustawy o Dochodach JST. Zawarte w nim rozwiązania systemowe miały zwiększyć dochody JST i wprowadzić subwencję ekologiczną dla gmin. Projekt ten nie został do dnia dzisiejszego rozpatrzony przez Sejm RP. W debacie udział wziął Janusz Ostapiuk Minister Środowiska.
O Programach Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 i oczekiwaniach gmin mówiła Wiceminister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Zofia Szalczyk. Głównym celem PROW na lata 2014-2020 jest poprawa konkurencyjności rolnictwa, zrównoważone zarządzanie zasobami naturalnymi i działania w dziedzinie klimatu oraz zrównoważony rozwój terytorialny obszarów wiejskich. Program jest ukierunkowany głównie na wzrost konkurencyjności rolnictwa z uwzględnieniem celów rolnośrodowiskowych – mówiła Wiceminister.
Wiceminister mówiła o miliardzie euro z PROW bezpośrednio na infrastrukturę dla samorządów wiejskich. Jak podkreśliła do rozwoju obszarów wiejskich przyczyniają się nie tylko pieniądze wydane na infrastrukturę ale również np. środki przeznaczone na wzrost konkurencyjności sektora rolnego. Przy czym w nowej perspektywie, zwróciła uwagę Wiceminister, kosztem kwalifikacyjnym będzie VAT. Co zmniejszy faktyczny udział własny samorządów w inwestycjach.
Na problem niedostatecznego, w ocenie samorządowców, wsparcia finansowego w kolejnej perspektywie unijnej zwrócił uwagę Członek Zarządu ZGW RP, Wójt gminy Łubianka Jerzy Zająkała. Gminom nie podoba się, że na rozwój wsi w ramach Program Rozwoju Obszarów Wiejskich przeznaczono 9,9 proc. ogółu środków przewidzianych w II filarze Wspólnej Polityki Rolnej. Związek sygnalizuje, że fundusze w wysokości 848 mln euro przewidziane na całą, siedmioletnią perspektywę finansową są niewystarczające dla odwrócenia tendencji rozwarstwiania poziomu życia na wsi i w miastach.
Piotr Zygadło Zastępca Dyrektora Departamentu Koordynacji Strategii Rozwoju i Polityk z Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju powiedział uczestnikom Zgromadzenia o środkach finansowych na rozwój obszarów wiejskich w Regionalnych Programach Operacyjnych i programach krajowych na lata 2014-2020. Zgodnie z Umową Partnerstwa przyjętą 8 stycznia 2014 obszary wiejskie zostały wskazane jako obszary strategicznej interwencji państwa. Zapisy dotyczące dedykowanego wsparcia obszarów wiejskich znalazły się w części Umowy Partnerstwa dotyczącej wymiaru terytorialnego. Zgodnie z tymi zapisami, interwencja z polityki spójności na obszarach wiejskich koncentrować się będzie na: rozwoju przedsiębiorczości i lepszym wykorzystaniu kapitału ludzkiego, w tym reorientacji zawodowej rolników; rewitalizacji społecznej i infrastrukturalnej; infrastrukturze wodno-kanalizacyjnej i przeciwpowodziowej. Daje to łączną kwotę wsparcia obszarów wiejskich środkami polityki spójności szacowaną na poziomie 5,2 mld euro – powiedział Piotr Zygadło. Nie koniecznie oznacza to, że pieniądze te dostaną samorządy. Te środki są częściowo adresowane do gmin, a częściowo do mieszkańców tych obszarów – na wsparcie przedsiębiorczości czy samozatrudnienia.
Kończąc obrady Dyrektor Biura Paweł Tomczak zaprosił do udziału w XV Kongresie Gmin Wiejskich. W tym roku Kongres odbędzie się w Centrum Konferencyjnym Ossa w dniach 16-17 września.
Na zakończenie obrad uczestnicy przyjęli stanowiska .