W dniach 10-11 maja odbyło się w Poznaniu XXVI Zgromadzenie Ogólne Związku Gmin Wiejskich RP. Wzięło w nim udział ponad 300 samorządowców i gości.
Wśród zaproszonych gości znalazł się Jan Grabkowski Starosta Poznański oraz Tomasz Bugajewski Członek Zarządu Województwa Wielkopolskiego.
Pierwszego dnia Zgromadzenie udzieliło absolutorium Zarządowi ZGW RP.
Propozycje rozwiązań legislacyjnych wprowadzających systemowe wsparcie dla gmin z obszarami chronionymi przedstawił prof. Michał Kulesza.
Istnieje około 1300 gmin różnej wielkości, które mają w swoich granicach tereny tzw. użytków ekologicznych. Użytki te powodują wiele problemów, związanych zwłaszcza z wykonywaniem obowiązków i realizacją zadań publicznych. Dodatkowo ograniczają liczbę inwestycji, przez co pozbawiają gminy dochodów – mówił Profesor. Następuje również – co według prof. Kuleszy – jest bardzo niebezpieczne – rozwarstwienie wśród samorządów. Dotyka ono zarówno gmin wiejskich, jak i miejskich. Niestety, rząd słabo reaguje na realne potrzeby samorządu terytorialnego. Subwencja ekologiczna jest więc potrzebna. Do rozstrzygnięcia jest też kwestia źródła finansowania. Według Profesora są dwie drogi: pierwsza bezpośrednio ze środków budżetowych – elementy zwiększenia subwencji dla JST, a druga przez NFOŚiGW – i tu konieczna jest zmiana ustawy o funduszu. Dzisiaj ważne jest, aby to rozwiązanie wdrożyć jak najszybciej, a rzeczą wtórną jest sposób, w jaki to nastąpi. Zapewne wiele samorządów użytki ekologiczne traktuje jako wielkie nieszczęście, ale może się okazać, że staną się one źródłem dochodów i szansą na rozwój gmin.
Druga sprawa, która jest bardzo ważna i konieczna do przedyskutowania, dotyczy szczególnej skargi do Trybunału Konstytucyjnego. Chodzi o zasadę adekwatności, czyli art. 167 ust. 1 i 2 konstytucji. Planujemy stworzyć listę ustaw przyjętych bez zabezpieczenia finansowego w ciągu ostatnich 10-15 lat. Chcemy policzyć to i pokazać, ile to pieniędzy w zderzeniu w budżetami gmin. Dlatego mam prośbę o wsparcie urzędowym pismem z podpisem wójta i skarbnika jak to wygląd u Was – powiedział na Zgromadzeniu prof. Michał Kulesza.
Wdrożenie nowego systemu zagospodarowania odpadami omówił Marek Goleń doktor Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie.
Debatę dotyczącą organizacji zbiórki odpadów na zasadach nowej ustawy o utrzymaniu czystości i porządu w gminach poprowadził Witold Malarowski Wójt Gminy Izabelin.
Drugi dzień Zgromadzenia zdominowały kluczowe dla samorządów kwestie a mianowicie finansowanie i realizacja zadań oświatowych oraz finansowanie samorządów.
Przewodniczący Związku Mariusz Poznański powiedział, że „gminy wiejskie boli brak zrozumienia przede wszystkim ze strony rządu, który przekazuje kolejne niedofinansowane zadania, a jednocześnie minister finansów ogranicza możliwość zadłużania się”.
„Twardy kaganiec ministra finansów nałożony na nasze budżety powoduje, że w tej chwili w gminach wiejskich zaczyna brakować środków na podstawowe działanie” – powiedział Przewodniczący.
Jak podkreślił, rosnące wydatki bieżące gmin, związane w dużej mierze z prowadzeniem zadań oświatowych, ograniczają ich możliwości inwestycyjne.
„Gminy wiejskie przede wszystkim dofinansowują oświatę, na tym się skupia cel naszego działania. Jesteśmy tak zdesperowani, że niektórzy mówią, by rząd wziął nauczycieli na własny garnuszek – niech da im podwyżki z budżetu państwa, a nie z naszych skromnych budżetów” – powiedział.
„Gminom coraz trudniej realizować zadania oświatowe, na które brakuje środków. Wprowadzane podwyżki dla nauczycieli nie są obojętne dla gminnych budżetów. Należy rozmawiać nad zmianą systemu oświaty, chcemy m.in. likwidacji dodatku wiejskiego i mieszkaniowego w terenach wiejskich. Nie ma obecnie racjonalnego powodu, by nauczyciel zarabiał więcej niż w mieście” – powiedział Przewodniczący ZGW RP.
Propozycje zmian w ustawie o finansach publicznych omówiła Marianna Borowska Zastępca Dyrektora Departamentu Finansów Samorządu Terytorialnego w Ministerstwie Finansów, natomiast Maciej Jakubowski Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej omówił problemy związane z realizacją zadań oświatowych.
Paweł Lisowski Dyrektor Departamentu Programów Europejskich BGK zaprezentował „Finansowanie inwestycji na obszarach wiejskich”.
Wśród gości drugiego dnia znalazła się także Naczelnik Wydziału w Departamencie Finansów Samorządu Terytorialnego Karolina Burzyńska oraz Krzysztof Faliński z Ministerstwa Finansów. Zgromadzeni z dużym żalem mówili o próbie zabrania gminom tzw. „janosikowego”, czyli pieniędzy przekazywanych przez gminy najbogatsze (np. Warszawa) dla tych biedniejszych, które wsparcia finansowego potrzebują. Wójtowie obawiają się wejścia w życie nowych zasad, które spowodują dalsze obniżanie dochodów własnych.