Zakończył się XVIII Kongres Gmin Wiejskich połączony z XXXII Zgromadzeniem Ogólnym Związku i obchodami 25 – lecia reaktywacji ZGW RP. Na uroczystości przyjechało ponad 700 osób przedstawicieli administracji publicznej, świata polityki oraz nauki. Najważniejszym celem wydarzenia jest niezmiennie potrzeba jednoczenia sił gmin z obszarami wiejskimi.
Podczas Zgromadzenia Ogólnego Przewodniczący przedstawił sprawozdanie z działalności Zarządu Związku za 2017 rok. Dariusz Strugała, Skarbnik organizacji zreferował sprawozdanie z działalności finansowej. Jacek Czarnecki, Przewodniczący Komisji Rewizyjnej ZGW RP omówił sprawozdanie komisji. Delegaci jednogłośnie podjęli uchwałę w sprawie udzielenia absolutorium dla Zarządu za działalność w 2017 roku.
Osią dyskusji pierwszego dnia Kongresu Gmin Wiejskich były zagadnienia związane z przyjętymi i planowanymi zmianami legislacyjnymi, istotnymi dla realizacji gminnych zadań.
Gorącą dyskusję wywołał temat obniżki wynagrodzenia samorządowców. Uczestnicy Kongresu dyskutowali też o kodeksie wyborczym. Podobnie jak w latach ubiegłych integralnymi częściami pierwszego dnia Kongresu były: IV Forum Skarbników Gmin Wiejskich oraz II Forum Radnych i Przewodniczących Rad Gmin Wiejskich. Te wydarzenia to wyjście naprzeciw oczekiwaniom sygnalizowanym z gmin wiejskich. Ich celem jest pogłębienie wiedzy, nawiązanie współpracy i wypracowanie rekomendacji, które będą przyjęte przez wszystkich uczestników Kongresu.
Na zakończenie obrad Zgromadzenie przyjęło stanowiska:
- W sprawie oświaty
- W sprawie finansów samorządów w świetle proponowanych zmian w ustawie o finansach publicznych ze szczególnym uwzględnieniem art. 243
- W sprawie zmian prawa dot. podziału i zmiany granic gmin
- W sprawie podatku VAT dotyczących realizacji przedsięwzięć w sferze odnawialnych źródeł energii (OZE)
„Wierzę w to i jestem przekonany, że wypracujemy zmiany takie, które państwo jako praktycy wskazujecie, że są potrzebne, że ułatwią wam funkcjonowanie, że usuną także pewne przeszkody w waszym codziennym działaniu. Chciałbym bardzo, żeby właśnie pod auspicjami moimi takie dzieło zostało zrealizowane. Chciałbym więc, żeby właśnie ode mnie wyszedł projekt, który będzie pewnym wołaniem przedstawicieli samorządów lokalnych i regionalnych o naprawę istniejących u nas rozwiązań prawnych” – mówił w środę Prezydent.
Do rocznic nawiązał w swoim wystąpieniu Prezydent. Polska wieś ma wielkie zasługi dla historii Polski – podkreślił. Przypomniał, że chłopi brali udział w kolejnych powstaniach narodowych, w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 roku, w II wojnie światowej, a także byli częścią podziemia niepodległościowego w czasach PRL.
„To jest właśnie wielka zasługa polskiej wsi. To być może właśnie dzięki uporowi i niezłomności polskich chłopów nie udało się w Polsce w pełnik wprowadzić komunizmu. Nie udała się kolektywizacja, bo polski rolnik nie oddał ziemi, nie udała się dechrystianizacja, bo polski rolnik nie oddał swoich wartości. Stał przy wierze przodków, przy tradycji, i nie pozwolił sobie jej wydrzeć. To wreszcie polski rolnik niezłomnie stanął do wielkiego ruchu +Solidarności+” – powiedział Prezydent.
Jak dodał, dla wsi okres przemian po 1989 r. był trudny i pełny dramatów; bezrobocie, nędza, nałogi i często przedwczesna śmierć były przez te lata udziałem polskiej wsi. Jednocześnie wyraził przekonanie, że decentralizacja poprzez odnowienie samorządu terytorialnego była tym elementem zmian ustrojowych, „który udał się i który dzisiaj przynosi pozytywne owoce”.
„Chciałem państwu z całego serca pogratulować i chciałem państwu za to podziękować: żeście mieli odwagę stanąć do tej służby samorządowej bardzo często w bardzo trudnym czasie, bardzo często, jak to się mówi, stając z węzełkiem na zgliszczach, po to, żeby odbudować coś, co wydawało się, że odbudować się nie uda” – powiedział Prezydent. Andrzej Duda przekonywał też do idei referendum konsultacyjnego w sprawie zmian w konstytucji. Podkreślił, że chciałby, by w konstytucji znalazły się też zapisy o szczególnej ochronie polskiego rolnictwa i bezpieczeństwa żywnościowego, jakie polskiemu państwu zapewnia polska wieś i produkcja realizowana przez polskich rolników.
Przewodniczący Związku Gmin Wiejskich RP Marek Olszewski zaproponował, by Prezydent rozważył możliwość włączenia do zestawu pytań referendum takiego, czy Senat RP nie powinien stać się izbą samorządową. „To nie jest nowa propozycja, ona pojawiła się także w projekcie konstytucji autorstwa PiS. Wydaje się, że w procesie stanowienia prawa przydałby się głos decyzyjny takiego gremium, które wie, jak prawo działa w rzeczywistości, w naszych lokalnych wspólnotach. W konkretnych sytuacjach, których często, przy pomocy obecnie obowiązującego prawa, nie sposób rozstrzygać” – powiedział.
Przewodniczący Marek Olszewski przypomniał, że obecnie w ZGW RP jest 620 gmin. „To wciąż za mało, ale to ok. 40 proc. wszystkich gmin wiejskich w Polsce. To idea samorządności, którą szanujemy, którą rozumiemy skłania nas do tego, by nie szczędzić sił, by samorządność w Polsce, by najbardziej żywotne interesy mieszkańców naszych wsi były odpowiednio reprezentowane. By w tworzonych aktach prawnych głos gmin wiejskich był zauważany, słyszany” – zaznaczył.
Jak podkreślił, zmieniająca i rozwijająca się wieś potrzebuje odrębnej, kierowanej do niej polityki. „Tak, jak pojawiła się polityka miejska – jak mówi się w tej chwili o specjalnym programie dla małych miasteczek – tak potrzebna jest polityka wiejska – specjalna, dostosowana do warunków aktualnych obszarów wiejskich. W naszym wspólnym – władz centralnych i samorządów – interesie jest szukać recept i znajdować lekarstwa na bolączki naszego codziennego życia” – zaznaczył Przewodniczący ZGW RP.
Gościem Kongresu była też Minister Edukacji Narodowej Anna Zalewska. Podziękowała ona samorządowcom „nie tylko za współpracę, która nie zawsze jest łatwa”, ale również za pierwszy etap reformy edukacji. Podkreśliła, że na samorządowcach spoczywa bardzo ważne zadanie i duża odpowiedzialność. „Parlamentarzyści czasami nie czują oddechu swojego wyborcy tak, jak wy na co dzień. Wyborcy dobrze wiedzą, gdzie mieszkacie, codziennie spotykacie się w różnych miejscach, wysłuchujecie ich skarg i wniosków. To rzeczywiście ogromna odpowiedzialność i tej odpowiedzialności również gratuluję” – powiedziała.
Osią dyskusji podczas Kongresu były zagadnienia związane z przyjętymi i planowanymi zmianami legislacyjnymi, istotnymi dla realizacji gminnych zadań. Przy udziale zaproszonych przedstawicieli rządu i instytucji europejskich – w tym przewodniczącego Europejskiego Komitetu Regionów Karla-Heinza Lambertza – omawiano także strategiczne zagadnienia związane z rozwojem obszarów wiejskich i tworzeniem warunków do jego realizacji. Przewodniczący Lambertz przedstawił pierwsze reakcje Komitetu Regionów na propozycje budżetowe Komisji Europejskiej na lata 2021-2027. Zaapelował o poparcie deklaracji sojuszu #CohesionAlliance mającej na celu uwzględnienie obszarów wiejskich w polityce spójności na nadchodzące lata. Zwrócił się do Kongresu Gmin Wiejskich RP o podjęcie działań w tym zakresie wobec polskiego rządu. Zapewnił, że Komitet Regionów broni lepszej przyszłości dla obszarów wiejskich i chce mieć wpływ na regulacje polityki spójności Unii Europejskiej.