Związek Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej (ZGWRP) zwyczajowo uczestniczy we wszystkich posiedzeniach komisji i podkomisji sejmowych, na których podejmowana jest tematyka dotycząca gminnych jednostek samorządu terytorialnego (JST). Nie inaczej było w ubiegłym tygodniu.
Przewozy autobusowe i fundusz rozwoju dróg
Sejmowe Komisje Infrastruktury (INF) oraz Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej (STR) dokonały oceny funkcjonowania Ustawy z dnia 16 maja 2019 r. o Funduszu rozwoju przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej. Ustawę przedstawił Paweł Gancarz, Wiceminister Infrastruktury. Z wypowiedzi wiceministra jednoznacznie wynikało, że Ministerstwo Infrastruktury dostrzega potrzebę rewizji przepisów o przeciwdziałaniu wykluczeniu komunikacyjnemu i zasad wykonywania publicznego transportu zbiorowego, w tym funkcjonowania Funduszu rozwoju przewozów autobusowych (FRPA). Na bazie zgłoszonych uwag i spostrzeżeń resort ma przeprowadzić analizę i ocenę efektywności omawianych przepisów oraz przedstawić takie rozwiązania, które sprostają oczekiwaniom wszystkich podmiotów uczestniczących w rynku publicznego transportu zbiorowego.
Ocena komisji nie była jednak jednoznaczna. Poseł Rafał Weber, były minister infrastruktury, w swojej wypowiedzi wskazał, że FRPA doskonale wypełnił lukę braków komunikacyjnych. Natomiast inni członkowie Komisji mieli nieco odmienne zdania i wskazywali na duży obszar wykluczenia transportowego, który swoim zasięgiem obejmuje ok. 26% miejscowości zlokalizowanych głównie w małych gminach wiejskich. Przedstawiciel ZGWRP wskazał, że gminy wiejskie mają trudne zadanie, gdyż rozproszony układ osadniczy bardzo komplikuje skomunikowanie wszystkich miejscowości, a operatorzy i przewoźnicy niechętnie podejmują się obsługi nierentownych połączeń.
Omówiono również informację Ministra Infrastruktury na temat funkcjonowania Rządowego Funduszu Rozwoju Dróg (RFRD). Tutaj posłowie dopytywali czy program będzie kontynuowany oraz z jakimi kwotami, a także kto będzie określał poziomy dofinansowana. Z wypowiedzi wiceministra jasno wynika, że program będzie kontynuowany również w 2025 r., a całkowita wartość programu na drogi powiatowe i gminne wyniesie ok. 2,5 mld zł. W dalszym ciągu to wojewodowie będą określać poziom dofinansowania na podstawie wskaźników zamożności danej gminy określonych przez ministerstwo finansów.
Warto podkreślić, że na spotkaniu nie było przedstawicieli Ministerstwa Finansów, a gros pytań związanych z finansowaniem było skierowane właśnie do tego resortu. Związek niezmiennie postuluje o przyśpieszenie ogłaszania przez resort infrastruktury naborów w ramach RFRD, dzięki czemu samorządy będą mogły szybciej i sprawniej wyremontować oraz wybudować potrzebne w swoim regionie drogi. Związek apeluje także o podjęcie dyskusji dotyczącej zmiany istniejących wskaźników – kryteriów wyboru oferty, które w związku z trudną sytuacją finansową gmin wiejskich należałoby zaktualizować.
Finansować JST odpowiednio do kosztów zadań zleconych
Ciekawie przebiegła dyskusja podczas prac Podkomisji stałej ds. finansów i ustroju samorządu terytorialnego (STR01S). W jej trakcie wiceminister finansów Hanna Majszczyk omówiła, jak strona rządowa zapatruje się na kwestię finansowania JST, odpowiednio do zadań zleconych z zakresu administracji rządowej. Strona samorządowa, w tym ZGWRP, wskazała na ciągłe oczekiwanie strony rządowej, co do partycypowania w kosztach tych zadań przez stronę samorządową. Przedstawiciel ZGWRP podkreślił podczas dyskusji, że Związek jednoznacznie rozumie zasadę subsydialności dotyczącą „bliskości” świadczonych przez samorządy usług względem mieszkańców, jednak zapowiadana przez resort standaryzacja zadań zleconych jest przez ZGWRP widziana inaczej niż z perspektywy resortu. Związek uważamy bowiem, że standard jakościowy oraz kosztowy określany przez wojewodów powinien być zregionalizowany i konsultowany z JST w danym województwie. Da to informację w zakresie realnych kosztów realizacji zadań w terenie, które znacząco odbiegają od tych realizowanych w administracji rządowej, która nierzadko mimo wolnych zasobów ceduje ich wykonanie na gminne JST.
Korporacje samorządowe wymieniły cały katalog zadań, które są notorycznie niedofinansowane, a które strona samorządowa realizuje z udziałem środków własnych.
Jednak ze strony resortu, póki co nie widać entuzjazmu, a zaproponowane przez stronę samorządową rozwiązania – są zdaniem ministerstwa – niemożliwe do wdrożenia.
Wstrzymane prace podkomisji
Natomiast podczas obrad Podkomisji nadzwyczajnej do rozpatrzenia poselskich projektów ustaw o zmianie ustawy o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne oraz niektórych innych ustaw (druki nr 155 i 156) (STR02N) okazało się, że jej przewodniczący wstrzymał prace podkomisji do czasu uzyskana analizy oraz przedstawienia opinii dotyczącej ww. projektów ustaw przez Biuro Analiz Sejmowych. Po uzyskaniu wspomnianej analizy podkomisja wznowi prace nad tymi projektami.
Na posiedzeniach komisji i podkomisji ZGWRP reprezentował Mariusz Marszał, Doradca przewodniczącego Związku ds. legislacyjnych i programowych.