Smog dusi polskie miasta, ale ci liderzy nie zamierzają siedzieć z założonymi rękami! 17 odważnych samorządowców z całej Polski właśnie ruszyło do walki o czyste powietrze w ramach programu „Clean Air Now! City Leaders Facing Challenges”. To – jak podał wykonawca projektu – elita lokalnych władz: wójtowie, burmistrzowie i prezydenci, którzy chcą nie tylko mówić o zmianach, ale realnie je wdrażać! Projekt realizuje Szkoła Liderstwa im. Zbigniewa Pełczyńskiego dzięki wsparciu Clean Air Fund.
Inauguracja programu
Szkoła Liderstwa podkreśliła, że na inauguracji programu pojawiły się kluczowe osoby: Anita Sowińska, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska oraz Dorota Zawadzka-Stępniak, Prezes Zarządu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
– Walka ze smogiem, to nie jest tylko wymiana pieca. To co jest naprawdę kluczowe, to termomodernizacja, ponieważ najczystszą, ale i najtańszą energią jest ta, której nie musimy zużyć, której nie ma – podkreśliła wiceminister Sowińska.
Dorota Zawadzka-Stępniak zapowiedziała natomiast start realizowanego przez samorządy programu „Czyste Powietrze” w nowej odsłonie. Ma on wesprzeć szczególnie osoby mierzące się z ubóstwem energetycznym. Na scenie pojawiła się też Aneta Skubida, Portfolio Manager Clean Air Fund w Polsce. Podkreśliła ona, jak poważne zagrożenia zdrowotne biorą się z kiepskiej jakości powietrza oraz przyznała, że czas na konkrety. A w ich realizacji najlepiej sprawdzają się samorządowcy.
Po części oficjalnej nastąpiło szybkie przejście do sedna – wskazał organizator i dodał, że eksperci bez ogródek mówili o największych wyzwaniach, z jakimi mierzą się polskie samorządy. Smog, stare piece, brak środków, opór mieszkańców – lista jest długa. Specjaliści nie mają wątpliwości – starania o czyste powietrze to trzy kluczowe filary: programy finansowe na wymianę kopciuchów i termomodernizację, edukacja, która zmienia świadomość oraz, na koniec, skuteczne regulacje i ich egzekwowanie, w tym mandaty dla opornych.
Kto bierze udział?
W programie biorą udział samorządowcy z całej Polski, choć zdecydowanie dominują tu liderzy gmin z północy kraju. Według organizatora programu, włodarze coraz lepiej rozumieją, że problem smogu to nie tylko zmora przemysłowych gigantów – czyste powietrze jest wyzwaniem także dla mniejszych miejscowości. Wśród uczestników programu są zarówno doświadczeni samorządowcy, którzy są na czele swoich gmin od co najmniej dwóch kadencji, jak i nowicjusze – niektórzy objęli stery zaledwie 10 miesięcy temu. Nie brakuje też reprezentantów większych miast, liczących ponad 50 tys. mieszkańców. Co ciekawe, w programie biorą udział także samorządowcy z miejscowości przygranicznych, takich jak Zgorzelec czy Cieszyn, gdzie kwestie jakości powietrza mają znaczenie nie tylko lokalne, ale i transgraniczne. To mieszanka ambicji, wiedzy i świeżego spojrzenia. Pomimo różnorodności, to grono samorządowców łączy jeden cel – poprawa jakości powietrza i stworzenie lepszego środowiska dla mieszkańców – podkreśliła Szkoła Liderstwa.
Na pokładzie programu znaleźli się m.in. prezydenci miast: Tomasz Andrukiewicz (Ełk), Jakub Banaszek (Chełm), a także burmistrzowie: Paweł Czuliński (Twardogóra), Rafał Gronicz (Zgorzelec), Jakub Jakubowski (Radzyń Podlaski), Bernarda Lewandowska (Barlinek), Adrian Łuckiewicz (Wasilków), Robert Maciaszek (Chrzanów), Jacek Orych (Marki), Jakub Pieniążkowski (Złotów), Dominika Piotrowska (Golub-Dobrzyń), Gabriela Staszkiewicz (Cieszyn), Jolanta Szewczun (Dzierzgoń) i Robert Waraksa (Olsztynek).
W gronie uczestników znaleźli się także wójtowie: Dariusz Cieślak (Sędziejowice), Jakub Wierzbicki (Perlejewo) i Agnieszka Ziółkowska (Dąbrowa, Kujawsko-Pomorskie).
Inspiracja dla uczestników
Sylwia Brzezicka, Dyrektor Centrum Zrównoważonej Gospodarki Miejskiej w Rybniku podzieliła się z uczestnikami programu doświadczeniami, pokazując, jak Rybnik stał się wzorem dla innych w zakresie ograniczania emisji do powietrza. Uczestnicy wzięli także udział w warsztatach prowadzonych przez Piotra Siergieja z Polskiego Alarmu Smogowego, który pokazał, jak skutecznie wprowadzać proekologiczne zmiany.
Co powiedzieli samorządowcy?
Jak zaznacza organizator programu, spotkanie inauguracyjne, które odbyło się 12 marca 2025 r., okazało się dla uczestników bombą energetyczną!
– Warto usłyszeć, że u innych jest podobnie. Polska wschodnia i zachodnia mają te same problemy – powiedział Rafał Gronicz, Burmistrz Zgorzelca.
– Dobrze oderwać się od codzienności i wymienić doświadczenia – przyznała Bernarda Lewandowska z Barlinka.
– Wszyscy lubimy tę robotę. Choć bywa stresująca i trudna, to daje satysfakcję – podkreślił Robert Maciaszek, lider samorządu z Chrzanowa.
– Warto się inspirować i uczyć od siebie nawzajem. Po co wyważać otwarte drzwi? – dodała Gabriela Staszkiewicz, Burmistrz Cieszyna.
Konkretne pomysły na zmiany
Po warsztatach samorządowcy wrócili do swoich miast z gotowymi planami na rewolucję – zaznaczyła Szkoła Liderstwa. Wśród pomysłów pojawiły się takie jak:
- Kampanie edukacyjne dla mieszkańców – bo świadomość to pierwszy krok!
- Wypożyczalnie pomp ciepła – by mieszkańcy mogli przetestować ekologiczne rozwiązania.
- Szkolenia dla urzędników – bo zmiana zaczyna się w gminie.
- Oczyszczacze powietrza w przedszkolach – by dzieci oddychały zdrowym powietrzem.
- Eliminacja „kopciuchów” i inwestycje w OZE – by problem smogu stał się przeszłością.
Kolejne szkolenie dla samorządowców odbędzie się już w maju br. „Jeśli tempo i zaangażowanie uczestników się utrzyma, polskie gminy mogą czekać realne zmiany na lepsze” – uważa Szkoła Liderstwa.
Honorowy patronat nad programem „Clean Air Now. City Leaders Facing Challenges” objęły Ministerstwo Klimatu i Środowiska, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Polska Izba Ekologii, Unia Miasteczek Polskich, Związek Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej i Związek Samorządów Polskich. Partnerami medialnymi są czasopismo „Wspólnota” oraz portal SmogLab.
Na podstawie nadesłanej informacji. fot. Szkoła Liderstwa im. Zbigniewa Pełczyńskiego