W dniach 11 -12 kwietnia 2013r. odbyła się jubileuszowa, setna sesja plenarna Komitetu Regionów UE. Uczestniczyli w niej członkowie Komitetu i równocześnie członkowie Zarządu ZGW RP Jerzy Zająkała, wójt Łubianki i Leszek Świętalski, wójt Starych Bogaczowic. Gościem sesji był przewodniczący Parlamentu Europejskiego Martin Schulz.
Porządek sesji obejmował przyjęcie niżej opisanych opinii Komitetu oraz jednej rezolucji.
1. Synergia między inwestycjami prywatnymi a finansowaniem publicznym na szczeblu lokalnym i regionalnym
Sprawozdawca: Rhodri Glyn Thomas (EA)
Stwierdzamy w niej, że wciąż istnieją poważne wyzwania i przeszkody, które hamują ożywienie gospodarcze. Podkreślamy, że UE ma do odegrania kluczową rolę we wspieraniu poprawy sytuacji gospodarczej. Kładzie również szczególny nacisk na coraz większe znaczenie partnerstw publiczno-prywatnych (PPP) dla finansowania projektów oraz innowacyjnych instrumentów finansowych (InFI). Przyjmujemy zatem z zadowoleniem rolę Komisji Europejskiej, która zachęca do stosowania PPP i InFI. Wskazujemy na fakt, że PPP pozwalają osiągnąć większe korzyści i cele, łącząc interesy publiczne i prywatne. Natomiast InFI dostarczają bardziej zorganizowanego wsparcia. Różne czynniki ograniczają jednak szersze wykorzystanie instrumentów finansowych (np. brak wiedzy na ich temat). Podkreślamy kluczową rolę Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI) we wspieraniu stabilnego otoczenia inwestycyjnego w UE. Zauważamy, że EBI oferuje władzom publicznym profesjonalne doradztwo i techniczny know-how dotyczące opracowania i wdrożenia szeregu InFI na poziomie UE. Wzywamy również KE do wyjaśnienia ram ustawodawczych i regulacyjnych, by zmniejszyć przeszkody, które władze lokalne i regionalne napotykają przy korzystaniu z instrumentów finansowych. Podkreślamy ponadto, że mimo koncentrowania wysiłków na Europie, EBI odgrywa ważną rolę we wdrażaniu finansowych aspektów unijnej polityki zewnętrznej.
2. Silniejszy przemysł europejski na rzecz wzrostu i ożywienia gospodarczego
Sprawozdawca: Claude Gewerc (PSE)
Opinia dotyczy ułatwiania inwestycji w nowe technologie i innowacje, dostępu do rynków, dostępu do rynków finansowych i kapitałowych oraz kluczowej roli kapitału ludzkiego i zarządzania. Zgadzamy się z większością treści komunikatu i wzywamy do tego, by finansowanie przemysłu stało się głównym elementem architektury finansowej i walutowej UE. Wyrażamy jednak ubolewanie, że wymiar terytorialny polityki przemysłowej wspomina się jedynie mimochodem. Podkreślamy m.in. potrzebę nawiązania dialogu społecznego i terytorialnego, szerszego zaangażowania władz lokalnych i regionalnych w te strategię, zwiększenia bezpieczeństwa i podniesienia poziomu konkurencyjności w UE. Proponujemy również zawarcie paktów terytorialnych umożliwiających organizację różnych szczebli współpracy. Sugerujemy, aby przedmiotowe sprawy były tematem jednolitego dokumentu programowego i aby powiązane z nim inwestycje zostały włączone do serii pożyczek udzielanych przez EBI. Wnosimy do Komisji o przestudiowanie możliwości utworzenia nowej kategorii pośredniej przedsiębiorstw, pomiędzy MŚP a dużym przedsiębiorstwem.
3. Wytyczne UE dotyczące pomocy państwa na rzecz wspomagania i restrukturyzacji przedsiębiorstw przeżywających trudności
Sprawozdawca: Christophe Rouillon (PSE)
Podkreślamy znaczenie tej kwestii dla władz lokalnych i regionalnych, jako że samorządy są głównymi dostarczycielami tego rodzaju pomocy. Wyrażamy zadowolenie z przedłużenia obowiązywania wytycznych z 2004 r. i domagamy się formalnego wniosku o opinię skierowanego do Komitetu Regionów, by mógł on uczestniczyć w drugich konsultacjach przewidzianych wiosną 2013 r. Uważamy, że możliwość interwencji publicznej na rzecz przedsiębiorstw przeżywających trudności nie może być ograniczona tylko do okresów kryzysu, choć nie należy w tym uwzględniać przedsiębiorstw bez perspektyw na przyszłość. Domagamy się, aby w razie restrukturyzacji interweniowała między-agencyjna grupa zadaniowa Komisji Europejskiej, i aby grupa ta uzyskała bardziej formalną i solidną podstawę prawną. Zwracamy się do Komisji Europejskiej, aby utworzyła i udostępniła w internecie bazę danych zawierającą wyczerpujące informacje na temat wszystkich przypadków pomocy publicznej na poziomie unijnym, krajowym i regionalnym. Opowiadamy się za utrzymaniem obecnej definicji przedsiębiorstw przeżywających trudności, ale sprzeciwiamy się ewentualnemu ograniczeniu zakresu stosowania wytycznych do przedsiębiorstw będących przedmiotem formalnego postępowania upadłościowego. Proponujemy wprowadzenie progów de minimis w wypadku pomocy państwa przeznaczonej na ratowanie i restrukturyzację przedsiębiorstw i sugerujemy, aby Komisja Europejska zastąpiła obecne progi widełkami o wartości minimalnej 20% dla średnich przedsiębiorstw i 30% dla dużych przedsiębiorstw. Proponujemy, aby maksymalny okres pomocy na rzecz ratowania przedsiębiorstw został wydłużony do sześciu miesięcy, z możliwością jednorazowego przedłużenia na sześć miesięcy, i wzywamy do podniesienia maksymalnej łącznej kwoty pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji do 15 mln EUR.
4. Wsparcie UE na rzecz zrównoważonych przemian w społeczeństwach w okresie transformacji
Sprawozdawca: Maciej Kobyliński, prezydent Słupska (PSE)
Podkreślamy potrzebę włączenia władz lokalnych i regionalnych w działania na rzecz wspierania zrównoważonych przemian w społeczeństwach w okresie transformacji oraz kładziemy nacisk na konieczność rozszerzenia ich kompetencji w tym zakresie. Przyjmujemy z zadowoleniem inicjatywę Komisji oraz propozycję, aby UE wzmocniła dialog i koordynację z innymi partnerami niepaństwowymi. Analizujemy także wsparcie w tworzeniu warunków dla pomyślnego procesu transformacji. Sugerujemy, że władze lokalne i regionalne państw, które stały się członkami UE w latach 2004 i 2007, powinny odegrać istotną rolę w procesie wymiany doświadczeń ze względu na to, że mogą stanowić inspirację dla tych państw partnerskich. Z zadowoleniem przyjmujemy również planowany rozwój Europejskiej Polityki Sąsiedztwa. Identyfikujemy następnie liczne przeszkody, utrudniające pełną realizację potencjału władz lokalnych i regionalnych w krajach partnerskich i proponujemy środki służące stawieniu im czoła poprzez unijne wsparcie. Podkreślamy znaczenie CORLEAP-u, ARLEM-u i Instrumentu na rzecz Społeczeństwa Obywatelskiego (CSF) dla wdrażania strategii politycznych w społeczeństwach w okresie transformacji.
5. Strategia rozszerzenia i najważniejsze wyzwania w okresie 2012–2013
Sprawozdawca: Luc Van den Brande (PPE)
Podkreśla historyczne zaangażowanie KR-u w proces rozszerzenia i potrzebę zdecentralizowanej polityki informacyjno-komunikacyjnej dotyczącej tego procesu. Stwierdzamy, że Komisja Europejska w sprawozdaniach z postępów zwraca jedynie niewielką uwagę na reformy zapewniające nowe ramy prawne dla władz lokalnych i regionalnych w krajach objętych procesem rozszerzenia. Uważamy, że polityka rozszerzenia musi być wiarygodna i cieszyć się poparciem opinii publicznej; równie ważne jest traktowanie kandydatów z odpowiednim poszanowaniem ich różnorodności. Ubolewamy nad brakiem rozdziału w ramach dorobku prawnego, odnoszącego się do niezbędnej decentralizacji w państwach pragnących przystąpić do UE, a także nad tym, że w procesie rozszerzenia w niewystarczającym stopniu uwzględnia się wymiar społeczny. W opinii przedstawiamy dalej konkretne zalecenia dla poszczególnych krajów w zakresie głównych wyzwań dotyczących procesu decentralizacji i wzmocnienia wielopoziomowego sprawowania rządów w krajach objętych procesem rozszerzenia. W przypadku większości państw Bałkanów Zachodnich największe wyzwania dotyczą korupcji na szczeblu lokalnym i wolnego postępu w zakresie decentralizacji. Z kolei w Islandii niezbędna jest silniejsza koordynacja przekazywania środków z poziomu centralnego na poziom lokalny.
6. Wykorzystanie potencjału chmury obliczeniowej w Europie
Sprawozdawca: Gabor Bihary (PSE)
Przyjmujemy z zadowoleniem inicjatywę Komisji Europejskiej, ale wyrażamy ubolewanie, iż podejście dotyczące sektora publicznego i zaproponowany zarys partnerstwa na rzecz chmury obliczeniowej nie uwzględniają w należyty sposób samorządów lokalnych i regionalnych i ich działalności. Podkreślamy, że rozwój chmury obliczeniowej mógłby zostać przyspieszony dzięki podjęciu środków niezbędnych do realizacji strategii cyfrowej. Jest zaniepokojony faktem, iż propozycja Komisji nie uwzględnia należycie usług istniejących w sektorze publicznym i na rynku oraz struktury i infrastruktury usługowej, i przypominamy, że jednym z powodów nieufności wobec chmury obliczeniowej jest brak przepisów dotyczących przenoszenia danych. Uważamy, że Komisja powinna wesprzeć sektor publiczny w określeniu zasad dotyczących udzielania zamówień publicznych. Ważne jest jednak, by w regionach gorzej rozwiniętych pomoc ta nie ograniczała się do etapu koncepcyjnego, ale obejmowała także finansowanie niezbędne do eksploatacji. Oczekujemy wniosku Komisji w sprawie usług administracyjnych i zwracamy uwagę na fakt, że wiele zagrożeń związanych z przestrzenią cyfrową mogłoby zostać wyeliminowanych dzięki skutecznemu systemowi identyfikacji umożliwiającemu użytkownikom jasne rozpoznanie tożsamości podmiotów w tej przestrzeni.
7. Decentralizacja w Unii Europejskiej oraz rola samorządu lokalnego i regionalnego w kształtowaniu i realizacji polityki UE
Sprawozdawca: Franz Schausberger (PPE)
Popieramy decentralizację wdrażaną wspólnie z zasadą pomocniczości, wielopoziomowym sprawowaniem rządów, spójnością społeczną i terytorialną, sprawiedliwością, współpracą oraz komplementarnością. Zauważamy, że w niektórych z państw członkowskich, które przystąpiły do UE od 2004 r., transformacja w zakresie decentralizacji jeszcze ostatecznie nie dobiegła końca, co oznacza istotne wyzwania, którym muszą one stawić czoła, aby móc kontynuować rozwój społeczny i gospodarczy. Zauważamy, że kryzys gospodarczy oraz środki oszczędnościowe wdrożone w całej Europie mogą posłużyć jako zachęta do dalszej decentralizacji, ale stanowczo sprzeciwiamy się temu, aby wykorzystywano kryzys do dalszej centralizacji władzy lub do uproszczenia, ograniczenia czy nawet zniesienia struktur szczebla niższego niż krajowy. Popiera zamiar opracowania unijnej Karty wielopoziomowego sprawowania rządów. Jesteśmy usatysfakcjonowani, że sprawozdania pokazują, iż w państwach członkowskich nasila się tendencja do decentralizacji fiskalnej. Rozumiemy, że nieuzasadnione wzbranianie się przed decentralizacją kompetencji i zasobów finansowych może doprowadzić do wystąpienia o niezależność lub do odłączenia się regionu od państwa. Przypominamy jednak, że w wypadku, gdyby dany region uzyskał niezależność i pragnął przyłączyć się do UE, musiałby przedstawić swą oficjalną kandydaturę Radzie i spełnić wymogi całej procedury dotyczącej przystąpienia. Jeśli chodzi o rozszerzenie, zalecamy rozważenie, do jakiego stopnia decentralizacja mogłaby stać się warunkiem przystąpienia do UE.
8. Rozwój i koncentracja unijnej współpracy międzynarodowej w dziedzinie badań naukowych i innowacji
Sprawozdawca: Paolo Valentini Puccitelli (PPE)
Podkreślamy rolę, jaką muszą odegrać europejskie rządy krajowe i władze regionalne, by przekształcić Europę w wielki, zintegrowany podmiot, który byłby w stanie konkurować i prowadzić dialog z bardziej uprzemysłowionymi krajami (takimi jak USA i Japonia), nowymi gospodarkami wschodzącymi (takimi jak BRICS) oraz z krajami rozwijającymi się. „Unia innowacji” w ramach strategii „Europa 2020” zwraca uwagę na istotną rolę współpracy międzynarodowej w realizacji europejskiego potencjału innowacji. Zgodnie ze strategicznymi ramami międzynarodowej współpracy naukowo-technicznej, UE musi sprostać istotnym wyzwaniom, takim jak rozszerzenie międzynarodowego wymiaru europejskiej przestrzeni badawczej, zapewnienie spójności polityki i rozwój strategicznej współpracy naukowo-technicznej z krajami trzecimi. Jeżeli występuje potrzeba dalszego dostosowania działań poszczególnych państw członkowskich w zakresie współpracy międzynarodowej, dodatkową wartość dodaną może wnieść współpraca z regionami. Regiony mogą realnie wesprzeć europejską przestrzeń badawczą i pomóc w stworzeniu odpowiednich warunków ramowych, by przyciągnąć międzynarodowe inwestycje badawcze oraz doskonałych badaczy zagranicznych. Jednym z wyzwań przyszłego okresu programowania 2014–2020 będzie stworzenie europejskiego systemu badań i innowacji, który może doprowadzić do powstania prawdziwej synergii wewnętrznej, a także stymulować tworzenie stabilnych sieci doskonałości, zarówno wewnątrz UE, jak i we współpracy z krajami trzecimi.
9. Europejski Fundusz Pomocy Najbardziej Potrzebującym
Sprawozdawca: Ossi Martikainen (ALDE)
Z zadowoleniem przyjmujemy nową podstawę prawną, która pozwala uniknąć konfliktu prawnego stwierdzonego przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w odniesieniu do zakupu na rynku produktów przeznaczonych na pomoc żywnościową oraz stwarza szanse na wykorzystanie szerszego wachlarza instrumentów. Ponadto popieramy propozycję KE dotyczącą zaangażowania władz lokalnych i regionalnych w dystrybucję żywności poprzez ograniczenie obciążeń administracyjnych na poziomie unijnym i krajowym. Jednocześnie wskazujemy jednak, że władzom tym należy zapewnić jasne zasady skutecznej realizacji programu pomocy żywnościowej. Odrzucamy pogląd, zgodnie z którym udział państw członkowskich powinien być wyłącznie dobrowolny. Działania w ramach programu pomocy żywnościowej realizuje się w ramach WPR, której celem jest zagwarantowania obywatelom UE prawa do zdrowej i zróżnicowanej żywności po przystępnych cenach. Podkreślamy, że należy kontynuować udzielanie pomocy. Ponadto naszym zdaniem w nowych programach powinna istnieć możliwość wykorzystania nadwyżki produkcji żywności, by dostarczyć europejskim obywatelom odpowiedniego pożywienia. Skuteczna realizacja proponowanego programu wymaga wystarczających funduszy.
Poza w/w opiniami Komitet przyjął projekt budżetu KR-u na 2014 r. oraz rezolucję w sprawie eliminacji ubóstwa i zapewnienia światu zrównoważonej przyszłości.
Raport z sesji plenarnej przygotował: Jerzy Zająkała