Sejm 28 listopada ubiegłego roku zakończył w końcu pracę nad nowelizacją ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Prace w tym zakresie zostały zainicjowane w marcu 2014 roku wniesieniem do Sejmu dwóch projektów ustaw autorstwa posłów PO (Druk sejmowy: 2377) oraz posłów SLD (Druk sejmowy: 2404). Wcześniej w Ministerstwie Środowiska pracował zespół ekspertów pod kierownictwem prof. A. Kraszewskiego, którego zadaniem było przygotowanie dla ministra środowiska tzw. rekomendacji zmiany prawa w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi. Przypominamy, że już na XIV Kongresie Gmin Wiejskich w październiku 2013 roku przyjęte zostało stanowisko ZGWRP w zakresie zmian ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Postępem prac w tym zakresie zajmowaliśmy się także na Zgromadzeniu Ogólnym ZGWRP w maju 2014 r., a także ponownie na ostatnim XV Kongresie we wrześniu 2014 r.
Przyjęte stanowiska były dla przedstawicieli ZGWRP pracujących w zespole ministerialnym oraz uczestniczących w posiedzeniach komisji sejmowych i senackich „przewodnikami” odnośnie oczekiwanych zmian legislacyjnych.
Przyjęta ustawa o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach nie jest z naszego punktu widzenia optymalna, ale z pewnością wychodzi naprzeciw wielu tak oczekiwanym zmianom, szczególnie o charakterze technicznym. Z pewnością niektóre zapisy są efektem wielu zabiegów i lobbingu z naszej strony. To była mrówcza praca ekspercka. A jej rezultaty przedstawia poniższe zestawienie zmian:
- Zniesienie obowiązku składania deklaracji przez właściciela nieruchomości
w przypadku zmiany stawki opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. - Przekazanie egzekucji należności z tytułu opłat do urzędów skarbowych. Przyjęta poprawka senacka fakultatywnie daje możliwość zachowania egzekucji przez gminę w drodze porozumienia z urzędem skarbowym.
- Określenie minimalnej częstotliwości odbierania odpadów komunalnych przez gminę. Zapisy ustawy korzystnie traktują gminy wiejskie.
- Doprecyzowanie przepisów dotyczących selektywnego zbierania odpadów.
- Doprecyzowanie przepisów dotyczących punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych (PSZOK-ów). Niestety, ale nie udało się znieść obowiązku tworzenia i prowadzenie przez wszystkie gminy PSZOK-ów. Udało się natomiast dopuszczenie możliwości prowadzenia PSZOK-ów wspólnie z innymi gminami. Także w drodze przyjętej poprawki senackiej dopuszczono funkcjonowanie obok stacjonarnych także tzw. mobilnych PSZOK-ów. Jest to ważny dla nas zapis. Sprawie PSZOK-ów poświęcimy więcej miejsca po tzw. interpretacji Ministerstwa Środowiska.
- Wprowadzenie możliwości objęcia systemem zorganizowanym przez gminę tylko niektórych rodzajów nieruchomości niezamieszkałych.
- Wskazanie, że opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi nie podlega zaokrąglaniu.
- Zmiana polegająca na sprecyzowaniu, że w przypadku zmiany miejsca zamieszkania opłatę uiszcza się od następnego miesiąca.
- Ograniczenie możliwości zwrotu nadpłaty z tytułu korekty deklaracji, w celu sprawiedliwego udziału mieszkańców w kosztach systemu.
10. Umożliwienie wprowadzenia naliczania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi w przypadku nieruchomości, w których są świadczone usługi w zakresie wynajmu pokoi, z odwołaniem się do bardziej obiektywnego miernika jakim jest ilość zużytej wody.
11. Wprowadzenie ryczałtowej stawki opłaty dla nieruchomości letniskowych. Ten zapis, jak i wcześniejszy był bardzo ważny dla gmin, na terenach których znajduje się wiele obiektów rekreacyjnych. Efekt nie jest może idealny, ale i tak jest lepiej jak poprzednio.
12. Dopuszczenie przeznaczania środków z wpływów z opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi na edukację ekologiczną oraz na usuwanie dzikich wysypisk odpadów i opróżnianie koszy ulicznych. Sprawa ta była dla nas bardzo ważna i wiele wysiłku musieliśmy włożyć w przekonanie parlamentarzystów do naszego punktu widzenia.
13. Wprowadzenie obowiązku opiniowania ( a nie zatwierdzania) przez powiatowego inspektora sanitarnego częstotliwości odbierania odpadów komunalnych w ramach usług świadczonych przez gminę, w celu zapewnienia bezpieczeństwa sanitarnego.
14. Nałożenie na gminę w specyfikacji istotnych warunków zamówienia obowiązku wskazywania miejsc zagospodarowania odpadów komunalnych.
15. Realizacja wyroku Trybunału Konstytucyjnego – w zakresie ustalenia kryteriów zwolnień z całości lub części opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi – gmina może wprowadzić zwolnienia z całości lub z części opłaty ze względu na kryterium dochodowe. Niestety, nie udało się przekonać parlamentarzystów do potrzeby określenia algorytmu do ustalania wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Algorytm wyeliminowałby traktowanie opłaty jako abstrakcyjnego elementu polityki lokalnej, a miałby oparcie w konkretnych kosztach ponoszonych przez gminę.
16. Szereg poprawek odnoszących się do przepisów mających doprecyzować obecnie funkcjonujące rozwiązania w zakresie systemu gospodarki odpadami komunalnymi.
Uchwalona ustawa została przekazana do podpisu Prezydenta RP. Prezydent podpisał ustawę 18 grudnia 2014 roku.
Została ona opublikowana 17 stycznia 2015 roku w Dzienniku Ustaw pod pozycją 87. Po upływie 14 dni od publikacji wejdzie ona w życie, co nastąpi 2 lutego 2015 roku. W tym dniu zacznie obowiązywać zdecydowana większość przepisów ustawy nowelizującej za wyjątkiem art.1 pkt 20 i 21 lit. b, art. 6 i art.7 (zmiana właściwości organów egzekucyjnych), które wejdą w życie z dniem 18 kwietnia 2015 roku. Dotychczasowe akty prawa miejscowego wydane na podstawie art. 4, art. 6l, art. 6n, art. 6r ust. 3 i 4 ustawy zmienianej w art. 1 zachowują moc na okres na jaki zostały wydane, jednak nie dłużej niż do 1 sierpnia 2016 roku.
przygotował: Leszek Świętalski, Członek Zarządu Związku Gmin Wiejskich RP