„Europejskie spotkania Zarządu Związku”

W dniach 14-16 czerwca 2016r. Zarząd Związku Gmin Wiejskich RP spotkał się w Brukseli i uczestniczył w posiedzeniu Europejskiego Komitetu Regionów.  Jak powiedział przewodniczący ZGW RP Marek Olszewski, Bruksela nie jest miejscem obojętnym dla polskiego samorządu – tutaj zapadają decyzje, które z czasem mają wpływ na to, co dzieje się w każdej gminie i w każdym sołectwie w Polsce.

Trzydniowa wizyta w Brukseli rozpoczęła się od spotkania z przewodniczącym Europejskiego Komitetu Regionów Markku Markkulą. Przewodniczący Olszewski podkreślił na wstępie, że samorząd w Polsce jest silny bo wpisany w ustrój Państwa a obszary wiejskie wyglądają inaczej niż 25 lat temu dzięki m.in. dzięki wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej i współpracy z instytucjami europejskimi. W dalszym toku dyskusja dotyczyła konieczności osiągnięcia równowagi pomiędzy polityką miejską i wiejską. Przewodniczący ZGWRP powiedział, że dostrzegamy w dotychczasowych kierunkach rozwoju Unii Europejskiej przewagę wzmacniania polityki miejskiej nad wiejską i, że równowaga pomiędzy nimi jest zaburzona. Zaznaczył też, że rozwój musi być zrównoważony i, że należy pamiętać o tym, że mieszkańcy obszarów wiejskich stanowią znaczący procent mieszkańców nie tylko Polski ale i innych krajów Unii Europejskiej i mają oni prawo oczekiwać równego poziomu życia.

Przewodniczący Komitetu Regionów zwrócił uwagę, że warto zapewnić dobrą jakość życia na terenach wiejskich aby „docierała tam nowoczesność” i młodzi ludzie nie musieli uciekać ze wsi. Mówił też o konieczności przeorganizowania środków w ramach funduszu spójności oraz o konieczności podjęcia poważnej dyskusji i prac nad tym co po 2020 roku. Przewodniczący Komitetu Regionów odniósł się również z uznaniem do wkładu Związku we wzmacnianiu polityki na rzecz obszarów wiejskich m.in. poprzez przyjęcie tzw. deklaracji warszawskiej na organizowanym przez ZGWRP Europejskim Kongresie Gmin Wiejskich oraz do zaangażowania przedstawicieli ZGWRP w pracach Komitetu.

Przedstawiciele gmin wiejskich spotkali się również z przewodniczącym grupy Przymierze Europejskie (EA) w Komitecie Regionów Stanisławem Szwabskim. Z inicjatywy tej grupy politycznej powstała opinia ws. rozwoju obszarów wiejskich (jej sprawozdawcą był przedstawiciel Związku).

Przewodniczący ZGW RP nawiązał też do dokumentu opinii dotyczącego polityki spójności po 2020 r., o którym rozmawiano podczas spotkania polskiej delegacji do KR w Brukseli oraz podczas wizyty Zarządu ZGWRP w Stałym Przedstawicielstwie RP przy Unii Europejskiej. Według niego konieczne jest spotkanie w tej sprawie przedstawicieli ogólnopolskich organizacji samorządowych z członkami rządu odpowiedzialnymi za rozwój. „Nasza krajowa opinia musi być silna i podobnie silna musi być opinia  samorządowa. Będzie taka tylko wtedy, gdy będzie wypracowana przez wszystkie ogólnopolskie organizacje samorządowe” – zauważył.

W Stałym Przedstawicielstwie RP przy Unii Europejskiej członkowie Zarządu spotkali się z Michałem Mazurem, zastępcą Ambasadora oraz dyrektorami odpowiedzialnymi za politykę spójności i rozwoju obszarów wiejskich. Głównym obszarem dyskusji były zasady finansowania obszarów wiejskich w obecnej i przyszłej perspektywie finansowej. Z uwagi na zmniejszenie finansowania drugiego filaru PROW w obecnej perspektywie finansowej Unii Europejskiej, przedstawiciele Związku podkreślili  potrzebę wzmocnienia finansowania obszarów wiejskich z ewentualnych oszczędności i przesunięć po średniookresowym przeglądzie oraz dotrzymania zobowiązania przesunięcia części środków z funduszy spójności na rozwój wsi. Ważne jest również pamiętanie w pracach nad nową perspektywą finansową UE realnych potrzeb polskiej wsi, które mogą się przyczynić do równoważenia dysproporcji rozwojowych z terenami zurbanizowanymi.

Sytuacja w Unii w perspektywie referendum w Wielkiej Brytanii było jednym z tematów spotkania samorządowców z europosłem Janem Olbrychtem. Ewentualne wyjście Wielkiej Brytanii oceniono jako groźne dla stabilności UE. Rozmowy dotyczyły również wojen, które się toczą tuż za granicami unijnymi, związanymi z nimi falami uchodźców, a także m.in. polityki spójności.

Członek zarządu ZGW RP Dariusz Strugała zwrócił uwagę na problem gmin, które nie mogą korzystać z nowego narzędzia wsparcia unijnego, jakim są ZIT. „Rozumiem instytucję ZIT, która rzeczywiście daje impuls samorządom skupionym wokół ośrodków miejskich i może być ważnym instrumentem wsparcia rozwoju. Ale część gmin z obszarami wiejskimi pozostaje w tzw. „białych plamach” poza ZIT. Z przerażeniem patrzymy, że przy rozdaniu środków z polityki spójności, ale także z PROW, jesteśmy pozostawieni do 2020 r. bez poważnych środków” – powiedział.

Sekretarz Generalny ZGW RP Leszek Świętalski przekonywał, że problemem pozostaje również linia demarkacyjna wykorzystywania środków z RPO przez gminy wiejskie. Jest to bardzo ważne, gdyż wobec zmniejszenia środków w PROW przeznaczonych na rozwój na rzecz m.in. dopłat bezpośrednich, wciąż nie możemy dostrzec uzupełnienia tego ubytku w ramach RPO. A takie były deklaracje i obietnice ze strony rządu. Jak wyliczył, średnio w skali kraju zapisano, że od 21 do 32 proc. środków z RPO powinno być skierowanych na obszary wiejskie.

„Wydaje się, że to dużo, ale jednocześnie w poprzedniej perspektywie finansowej wiele gmin z obszarami wiejskimi nie wzięło z RPO ani złotówki” – powiedział. Jak dodał, gminy wiejskie w projektach partycypowały „na papierze”.

W poprzedniej perspektywie przyjmowano, np. że budowane lotnisko oddziałuje na mieszkańców regionu. „W takiej sytuacji zawsze wyjdzie, że połowa środków wspiera obszary wiejskie. To samo dotyczy też dróg” – ocenił.

Zdaniem Olbrychta wyłączenie PROW z polityki spójności było błędem (PROW jest realizowany z budżetu Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich).

„Jeżeli ktoś ma rozwijać region, czy subregion, musi myśleć w kategoriach całości. Nie może myśleć inaczej w przypadku miast, inaczej w przypadku obszarów wiejskich, musi myśleć w kategoriach całości” – podkreślił. W jego ocenie należałoby rozpocząć działania na rzecz lepszego połączenia PROW z polityką spójności, albo wręcz wyłączenia go z polityki rolnej, co byłoby niezwykle trudne. W tym samym duchu wypowiadał się także europoseł Czesław Siekierski, przewodniczący Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi podczas spotkania, w którym uczestniczył także europoseł Jarosław Kalinowski.

Zarząd ZGWRP przyglądał się też sesji plenarnej KR w Parlamencie Europejskim gdzie swoje wystąpienia mieli unijna komisarz ds. rynku wewnętrznego, przemysłu, przedsiębiorczości i MŚP Elżbieta Bieńkowska oraz europoseł Jan Olbrycht.

Wizyta członków Zarządu ZGWRP była okazją do lepszego zrozumienia złożoności obecnej sytuacji polityczno-ekonomicznej Unii Europejskiej i możliwe oddziaływanie na politykę krajową w tym związaną z obszarami wiejskimi. Była ona również ważnym elementem wzmocnienia lobbingu na rzecz tworzenia lepszej polityki i instrumentów wsparcia obszarów wiejskich oraz umocniła pozycję przedstawicieli Związku w Europejskim Komitecie Regionów.