W dniach 3-4 marca br. Mirosław Lech, członek Zarządu Związku Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej (ZGWRP), wójt gminy Korycin, uczestniczył w Europejskim Szczycie Regionów i Miast w Marsylii, czyli spotkaniu przedstawicieli władz lokalnych i regionalnych, organizowanym cyklicznie przez Europejski Komitet Regionów (EKR) w celu omówienia wyzwań, jakie stoją przed Unią Europejską (UE). Udział w wydarzeniu, choć w formie online, wziął także Leszek Świętalski, dyrektor Biura ZGWRP.
Europejski Szczyt Regionów i Miast – głosy gmin i miast muszą być wysłuchane!
Tym razem Szczyt miał na celu zwiększenie oddziaływania i zasięgu Konferencji w sprawie przyszłości Europy. Podkreślono, że głosy płynące z gmin i miast muszą być wysłuchane, ponieważ władze lokalne są kluczowymi uczestnikami projektu europejskiego i odgrywają zasadniczą rolę w reprezentowaniu obywateli w Europie.
Dziewiąta edycja Szczytu zorganizowana została w ramach francuskiej prezydencji w Unii Europejskiej. Dzięki formatowi hybrydowemu, uczestnicy Szczytu zaprezentowali wysiłki na rzecz odbudowy i nowe sposoby współpracy. Wskazali też na szczególną rolę obszarów wiejskich w zrównoważonym rozwoju Europy po kryzysie wywołanym przez pandemię COVID.
Trzeba przy tym zaznaczyć, że Szczyt odbywał się w cieniu wojny w Ukrainie, a z jego uczestnikami wirtualnie połączył się m.in. Witali Kliczko, mer Kijowa, który prosił o wsparcie dla zakończenia wojny i przerwania zabijania oraz dla obrony wartości europejskich.
Wójtowie i burmistrzowie przyjęli Manifest z Marsylii
Wójtowie i burmistrzowie chcą uzyskać bezpośredni dostęp do finansowania ze środków unijnych w obszarze swoich kompetencji, a w celu wyrażenia swojego stanowiska przyjęli deklarację zatytułowaną jako: „Manifest z Marsylii przywódców lokalnych i regionalnych”.
W treści Manifestu zapisano:
„Europa zaczyna się w regionach, miastach i wsiach”
„Dnia 4 marca 2022 r.
My, przywódcy lokalni i regionalni w Unii Europejskiej (UE), pragniemy UE, która będzie skuteczniej reagować na potrzeby i aspiracje obywatelek i obywateli.
1. Fundamentem demokracji w UE jest 240 regionów, 90 tys. gmin i ponad 1,2 mln polityków wybranych na szczeblu lokalnym i regionalnym, którzy reprezentują 450 mln osób. Demokracja narodziła się około 2500 lat temu na szczeblu lokalnym w polis (forma państwa w starożytnej Grecji – przyp. red.) i może przetrwać w UE tylko pod warunkiem dobrego zakorzenienia w terenie oraz praktykowania na co dzień.
2. Demokracja cieszy się poparciem, jeżeli opiera się na zaufaniu obywatelek i obywateli i przynosi rezultaty na poziomie, który jest im najbliższy. Dlatego też dostrzegamy potrzebę propagowania modelu domu demokracji europejskiej opartego na trójwymiarowej legitymizacji: na solidnych podstawach, które uosabiają władze lokalne i regionalne, mocnych ścianach w postaci 27 państw członkowskich oraz dachu ochronnym w postaci UE. Przyjęcie oddolnego podejścia do podejmowania decyzji w instytucjach UE przybliży Unię do serc i umysłów obywatelek i obywateli oraz przywróci zaufanie do UE będącej demokratycznym projektem zasadzającym się na silnej reprezentacji wyborczej z poszanowaniem równouprawnienia płci.
3. Wybory są podstawowym sposobem funkcjonowania demokracji przedstawicielskiej dzięki działaniom partii politycznych. Musimy zadbać o to, by główne tematy o znaczeniu europejskim omawiano nie tylko podczas wyborów europejskich odbywających się co 5 lat, lecz również przed wyborami krajowymi, regionalnymi i lokalnymi, zważywszy, że 70% prawodawstwa UE wdraża się na szczeblu lokalnym i regionalnym.
4. Bardziej demokratyczna UE musi zaradzić brakowi legitymacji politycznej i prawnej oraz włączyć regiony, prowincje, miasta i wioski w mechanizmy decyzyjne w ramach obecnych postanowień Traktatu lub w przypadku jego zmiany.
5. W związku z tym wzywamy do stopniowego zwiększania roli Europejskiego Komitetu Regionów, tak by nie polegała wyłącznie na konsultacji, lecz miała wiążący charakter w pewnej liczbie obszarów polityki o wyraźnym wymiarze terytorialnym, i by wystrzegano się przy tym dodatkowego komplikowania struktur UE. Efektem większego uwzględnienia wiedzy fachowej władz lokalnych i regionalnych podczas opracowywania i wdrażania unijnego prawa będzie lepsze stanowienie prawa i większa legitymacja demokratyczna w UE. Zasadę pomocniczości można wzmocnić poprzez zapewnienie Europejskiemu Komitetowi Regionów większej możliwości udziału w negocjacjach między instytucjami UE w sprawie wniosków ustawodawczych (w rozmowach trójstronnych), a także poprzez nadanie parlamentom regionalnym – w należycie określonych okolicznościach – formalnej roli w proponowaniu prawodawstwa UE.
6. Apelujemy, by spożytkowano doświadczenia zebrane podczas Konferencji w sprawie przyszłości Europy w celu nawiązania stałego i ukierunkowanego na konkretny obszar dialogu z obywatelkami i obywatelami. Jest to mechanizm partycypacji, który przybliży Unii realia lokalne, regionalne i krajowe oraz zapewni jej mieszkańcom informacje zwrotne na temat ich pomysłów i obaw, przy czym ważne jest, by uczestniczyli w nim zwłaszcza ludzie młodzi. Krajowe i europejskie stowarzyszenia terytorialne są gotowe ułatwić ten proces – wraz z Europejskim Komitetem Regionów, jego sieciami młodych demokratycznie wybranych polityków oraz radnymi lokalnymi i regionalnymi w UE.
7. Wzywamy uczestników Konferencji w sprawie przyszłości Europy do potwierdzenia, że spójność jest podstawową wartością oraz drogowskazem dla wszystkich kierunków polityki UE opartych na poszanowaniu partnerstwa i wielopoziomowego sprawowania rządów.
8. Domagamy się zwiększenia odporności w UE, przy czym władze lokalne i regionalne muszą czynnie uczestniczyć w kreowaniu i realizacji polityki społecznej, klimatycznej, środowiskowej, energetycznej i cyfrowej, a także mieć bezpośredni dostęp do finansowania UE w obszarach leżących w ich kompetencji.
9. Popieramy Europejską Unię Zdrowotną, która zapewnia Unii kompetencje niezbędne do szybkiego reagowania na kryzysy zdrowotne z poszanowaniem zasad pomocniczości i proporcjonalności.
10. Zwracamy się o przyjęcie przyszłościowego programu europejskiego dla obszarów wiejskich, który poprawi integrację obszarów miejskich i wiejskich i zaowocuje trwałą rewitalizacją społeczności wiejskich.
11. Apelujemy do UE, by wykorzystała silne więzi zadzierzgnięte wraz z upływem lat z władzami lokalnymi i regionalnymi w krajach objętych polityką sąsiedztwa i procesem rozszerzenia oraz by budowała państwo prawa i dobre rządy na poziomie oddolnym.
12. Aby odzyskać zaufanie obywatelek i obywateli, musimy odnowić funkcjonowanie demokracji i wartości europejskie poprzez kształcenie i aktywność obywatelską, w szczególności wśród ludzi młodych i w regionach transgranicznych, jednocześnie propagując równość szans.
Współpracujmy, aby demokracja przynosiła rezultaty i zbliżała Europę do jej mieszkańców”.