Aktywność ZGWRP w zakresie wpływu na tworzenie prawodawstwa

Wykaz aktualnych aktywności ZGWRP

w zakresie prawodawstwa

Opracował: Leszek Świętalski Sekretarz Generalny ZGWRP

Związek Gmin Wiejskich RP z uwagą śledzi proces legislacyjny i na bieżąco wyraża opinie i stanowiska do wielu aktów prawnych, projektów ustaw i ustaw dotyczących obszarów wiejskich i rozwoju lokalnego. Poniżej przedstawiamy wybrane, najistotniejsze działania w zakresie prawodawstwa realizowane w ostatnim okresie przez Związek Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej (stan na dzień: 2 listopada 2015 r.)

• Projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku ze wzmocnieniem narzędzi ochrony krajobrazu. Jest to projekt tzw. prezydencki, wniesiony do Sejmu 1.07.2015 r. (druk nr 1525). Projekt dotyczył wprowadzenia narzędzi sprzyjających ochronie krajobrazu, wprowadzenia powszechnej identyfikacji i waloryzacji krajobrazów, zmiany definicji krajobrazu kulturowego. Zarząd Związku przyjął negatywną opinię do projektu, mimo przeprowadzenia szeregu konsultacji z przedstawicielami wnioskodawcy. Związek nie był jedyną korporacją mającą krytyczny stosunek do tejże regulacji. Nasze stanowisko prezentował Przewodniczący Związku na konferencji dnia 14 kwietnia w Serocku. Sejm ustawę ostatecznie, po poprawkach Senatu, przyjął 24.04.2015 r. i po podpisaniu przez Prezydenta została ogłoszona w Dz.U. z 2015 r., poz. 774. Weszła w życie 11 września br.

• Projekt założeń do ustawy o zmianie ustawy o lasach oraz niektórych innych ustaw: – uwagi ZGWRP przesłane do Zespołu ds. Infrastruktury, Rozwoju Lokalnego i Ochrony Środowiska. Ministerstwo Środowiska pozytywnie odniosło się do naszych propozycji, jednak dotychczas nie przedstawiło projektu ustawy opartej na pierwotnych założeniach. Niezależnie od prac systemowych nad zmianą ustawy, sejm przyjął małą nowelizację ustawy o lasach wg projektu rządowego, 20.03.2015 r. Zmiana ta nie zawiera poprawek postulowanych przez Związek, np. dotyczących nabywania przez gminy mienia Lasów Państwowych. Premier Ewa Kopacz zapowiedziała 20.08.2015 r. wniesienie projektu nowelizacji ustawy o lasach, aby przed wyborami znalazł się w niej zapis o zakazie prywatyzacji lasów państwowych.  Projekt taki, jako projekt poselski wpłynął do Sejmu 28.08.2015 r. (druk nr 3876) i 8.09.2015 r. został skierowany do rozpatrzenia w komisjach. 25.09.2015 r. Sejm uchwalił ustawę i przekazał do Senatu, który zajął się nią na sesji w dniach 1-2.10.2015 r., wnosząc poprawki. Sejm po przyjęciu poprawek Senatu, uchwalił ustawę w dniu 9.10.2015 r. i przekazał Prezydentowi do podpisu. W dniu 26.10.2015 r. Prezydent ustawę zawetował i wniósł o ponowne jej rozpatrzenie.

• Obywatelski projekt ustawy o zmianie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego – dotyczy częściowego wyrównania ubytków w dochodach jst (w zakresie ich dochodów własnych i subwencji, spowodowanych wprowadzeniem w latach 2005 – 2011 wielu zmian w ustawach). Ustawa przez stronę samorządową zwana jest „ustawą 8mld”. W projekcie zawarta jest propozycja rekompensat dla gmin wiejskich za utracone korzyści związane ze znajdującymi się na ich terenach obszarami chronionymi. W zbieranie podpisów pod projektem zaangażowane były samorządy różnych szczebli, ale najwięcej zebrały gminy wiejskie. 21.06.2012 roku projekt wpłynął do Sejmu. 7 grudnia 2012 roku odbyło się pierwsze czytanie, nadano mu numer: 848 i skierowano do Komisji Finansów Publicznych oraz do Komisji Samorządu Terytorialnego
  i Polityki Regionalnej, która zdecydowała  o powołaniu podkomisji nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektu, pod przewodnictwem posła Waldego Dzikowskiego. 9.04.2013 roku do Sejmu wpłynęło stanowisko rządu
  ws. projektu ustawy. Jest to stanowisko negatywne, a w uzasadnieniu czytamy: „Proponowane w projekcie rozwiązania nie zasługują na aprobatę zarówno ze względów systemowych  i ekonomicznych”. Do dnia dzisiejszego nie odbyło się żadne posiedzenie podkomisji: – strona samorządowa, w tym ZGWRP nie przestanie zabiegać o wznowienie prac nad projektem.

• Ustawa o zmianie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, druk nr 1192. Poselski projekt PSL złożony 30 stycznia 2013 roku. Projekt ustawy zakłada wprowadzenie nowego mechanizmu finansowania gmin (w oparciu o istniejące już rozwiązania prawne uregulowane w ustawie o dochodach jednostek samorządu terytorialnego) i dotyczy wprowadzenia mechanizmów prawno-finansowych gwarantujących gminom o ograniczonych możliwościach rozwoju ze względu na ich położenie na terenach  o szczególnych walorach przyrodniczych prawnie chronionych, wyrównanie ubytków w ich dochodach własnych poniesionych wskutek wprowadzania regulacji ograniczających gospodarowanie tymi gruntami. Według wnioskodawców subwencja będzie przyznawana za położenie gminy na terenach o szczególnych walorach przyrodniczych tj. parków narodowych, rezerwatów przyrody oraz obszarów Natura 2000 w minimum 50% obszarów gminy. Projekt ustawa określa kwoty bazowe subwencji: 160 zł za hektar powierzchni parku narodowego i rezerwatu przyrody oraz 80 zł za hektar powierzchni obszaru Natura 2000. Projekt po pierwszym czytaniu skierowano do Komisji Finansów Publicznych oraz do Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej. 26 czerwca 2013 roku stanowisko w tej sprawie przekazał rząd. Rada Ministrów negatywnie zaopiniowała projekt ze względu na skutki finansowe (szacowane na 350 – 450 mln) dla budżetu państwa i pogłębienie deficytu.
  W opinii czytamy: „Skoro wśród tych jednostek są gminy, w których nawet przed otrzymaniem subwencji środowiskowej, dochód podatkowy w przeliczeniu na jednego mieszkańca jest wyższy od średniego dochodu podatkowego w przeliczeniu na jednego mieszkańca wszystkich gmin w kraju, to nie można mówić, że gminy te potrzebują wsparcia z powodów,   o których mowa w projekcie”. Do chwili obecnej nie wznowiono prac
  w tej sprawie. ZGWRP uczestniczył w pracach nad tym projektem. Zastrzeżenia nasze wiązały się z małym oddziaływaniem proponowanej subwencji (tylko dla gmin posiadających ponad 50% obszaru chronionego) oraz niskimi kwotami subwencji. Zgodnie z powyższym dalej zabiegać będziemy o prace nad naszym projektem obywatelskim.

• Przedstawiony przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o współdziałaniu w samorządzie terytorialnym na rzecz rozwoju lokalnego i regionalnego oraz o zmianie niektórych ustaw (druk nr 1699). Projekt wpłynął do Sejmu 30 sierpnia 2013 roku. We wstępnej fazie projektu Zarząd ZGWRP wielokrotnie analizował i wydawał opinie do jego kolejnych wersji. Zarząd w tej sprawie spotykał się na konsultacjach
  z przedstawicielami Kancelarii Prezydenta RP. Tzw. prezydencki projekt był przedmiotem dyskusji i analiz na XIII i XIV Kongresie Gmin Wiejskich. Projekt bardzo mocno zmieniał dotychczasowe relacje pomiędzy gminami a powiatami oraz samorządem wojewódzkim, wprowadzając nowe ustrojowe narzędzia współpracy oraz komunikacji pomiędzy samorządami różnych szczebli oraz pomiędzy samorządem a obywatelami. Dla samorządów istotne było ustanowienie tzw. klauzuli generalnej odnoszącej się do władztwa samorządów
  w sprawach niezastrzeżonych ustawami dla innych organów. 10 września 2013 r. Sejm skierował projekt do
  I czytania. 10 grudnia 2013 r. w sprawie projektu odbyło się wysłuchanie publiczne. 11.06.2014 r. do Sejmu wpłynęło stanowisko rządu, który w wielu aspektach miał odrębne stanowisko, a w niektórych wręcz negatywne. Ponad dwanaście miesięcy nie były prowadzone żadne prace związane z projektem. Sejmowa podkomisja nadzwyczajna do rozpatrzenia tegoż projektu wznowiła swoje prace w czerwcu br. i 29 lipca br. złożyła końcowe sprawozdanie, które zostało przyjęte przez Komisję Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej 4 sierpnia 2015 r. (druk nr 3796) i skierowane do dalszych prac. Prace nad ustawą nie zostały ukończone i projekt uległ dyskontynuacji.

• Podczas gdy trwały prace związane z projektem Prezydenta RP, 25.07.2014 r. do Sejmu wpłynął rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz o zmianie niektórych innych ustaw (druk nr 2656). Projekt dotyczył usprawnienia i organizowania zadań, które gminy, powiaty i województwa samorządowe wykonują na rzecz obywateli. W projekcie tym zawarto rozwiązania systemowe związane
  z łączeniem się gmin, instytucjonalnej współpracy gminno-powiatowej, organizacji centrów usług wspólnych dla jednostek organizacyjnych gmin oraz cały szereg zmian m.in. w podatkach lokalnych i ochronie środowiska. Prace nad projektem trwały w Sejmie i Senacie od 29.08.2014 do 14.05.2015 r. Zarząd Związku w tej sprawie przyjął stanowisko, które było podstawą do wielokrotnych konsultacji z Ministerstwem Administracji
  i Cyfryzacji oraz do prezentowania naszych opinii w parlamencie. Ostatecznie 25.06.2015 r. Sejm, po uwzględnieniu niektórych poprawek Senatu , ustawę uchwalił i 30.06.2015 r. przekazał ją do podpisu Prezydentowi RP. Ustawę ogłoszono w Dz.U. z dnia 28.07.2015 r., poz. 1045.

• Ustawa o odnawialnych źródłach energii (OZE): – stanowisko ZGWRP przesłane do Marszałka Senatu (23.01.2015 r.) oraz Marszałka Sejmu (12.12.2014 r.) w sprawie taryf gwarantowanych dla najmniejszych producentów energii. W dniu 11 marca 2015 r. Prezydent Bronisław Komorowski podpisał ustawę o OZE
  w wersji uchwalonej przez sejm 20 lutego 2015 r. Ustawa weszła w życie 4 maja 2015 r., zaś zapisy dotyczące systemu aukcyjnego i taryf gwarantowanych od 1 stycznia 2016 r. Ministerstwo Gospodarki planuje nowelizację ustawy wg projektu z 13 lipca 2015 r.  Na nasze szczęście pominięto w niej zmianę taryf dla prosumentów, co było wcześniej zapowiadane. Taryfy gwarantowane, o które występował ZGWRP i które zostały zapisane w ustawie gwarantują prosumentom sprzedaż energii produkowanej w małych, domowych instalacjach OZE po cenach gwarantowanych przez 15 lat. Właściciele instalacji o mocy do 3 kW otrzymają gwarancję sprzedaży energii po cenie 75 gr/kWh, zaś w przedziale 3-10 kW po cenie 65 gr/kW ze źródeł odnawialnych średnich i dużych instalacji. Dla instalacji do 1 MW ceny referencyjne będą wynosić 465 zł za
  1 MWh oraz 445 zł za 1 MWh dla większych. Sprzedaż (zakup) energii odbywać się będzie na podstawie wylicytowanych na aukcji cen.

• Założenia do projektu ustawy o zmianie ustawy „Prawo wodne”: – sprzeciw wniesiony przez ZGWRP do Ministra Środowiska w sprawie włączenia zadań związanych z melioracją szczegółową do zakresu zadań własnych gmin. Poparliśmy inicjatywę ponownych konsultacji w tej sprawie w Ministerstwie Środowiska. Jednak Rząd przyjął projekt ustawy i przekazał go do Sejmu. Ponieważ sprawa melioracji szczegółowych
  i spółek wodnych rodzi dla gmin wiele obowiązków, kosztów oraz sytuuje samorząd gminny w pozycji ustalającego i egzekwującego nową daninę (podatek) dla właścicieli gruntów – prowadzona jest przez ZGWRP powszechna, pisemna akcja protestacyjna ze strony gmin wiejskich. Zarząd zwrócił się do gmin członkowskich ZGWRP z prośbą o wysyłanie protestów (uchwał rad) do Sejmu i Rządu, mających na celu przekonanie tych organów o projektowanych niewłaściwych rozwiązaniach. Zgodnie z naszym stanowiskiem, zadanie to ma wszelkie cechy zadań ponadgminnych i powinno być realizowane przez samorząd powiatowy. Wzywamy samorządy do czynnego włączenia się w proces wyrażania sprzeciwu regulacjom prawnym, na mocy których gminy obarczone byłyby zadaniami melioracji szczegółowych wraz z określaniem i poborem składek „melioracyjnych” i nadzorem nad spółkami wodnymi.

• W projekcie powyższej ustawy o zmianie ustawy „Prawo wodne” została umieszczona także tzw. „Dyrektywa Powodziowa” UE. Jej naczelnym celem jest ograniczanie ryzyka powodziowego i zmniejszanie skutków powodzi. Dąży do właściwego zarządzania ryzykiem, jakie może stworzyć powódź dla ludzkiego zdrowia, środowiska, działalności gospodarczej  i dziedzictwa kulturowego. Ta część nowego Prawa wodnego rozłożona jest na etapy. I etap wdrażania związany jest ze sporządzeniem wstępnej oceny ryzyka powodziowego. II etap to sporządzenie map zagrożenia powodziowego (MZP) oraz map ryzyka powodziowego (MRP). Finalny etap związany jest ze sporządzeniem ostatecznych planów zarządzania ryzykiem powodziowym (muszą być sporządzone do grudnia 2015 r.). Następnie gminy będą miały 30 miesięcy na zmianę (czyli sporządzenie nowych) dokumentów planistycznych (studium uwarunkowań oraz plan miejscowy), celem dostosowania ich do MZP, MRP oraz planów zarządzania ryzykiem. Strona samorządowa nie uzyskała jak dotąd wiążących wyjaśnień ws. skutków finansowych tej „Dyrektywy”. ZGWRP obok uczestnictwa w opiniowaniu projektu ustawy, na swoich stronach internetowych oraz podczas Zgromadzenia Ogólnego zachęcał gminy do czynnego włączenia się do procesu opiniowania MZP i MRP. Zamieściliśmy także nasz komentarz w Przeglądzie Komunalnym ws. wdrożenia „Dyrektywy Powodziowej”.

• Prace nad założeniami zmian prawa dot. samorządów: – po spotkaniu z panem M. Wójcikiem – podsekretarzem stanu w Ministerstwie Administracji i Cyfryzacji i dyskusji na posiedzeniu Zarządu w Dolsku, przesłano do resortu „Priorytety zmian legislacyjnych mających istotne znaczenie dla funkcjonowania samorządów lokalnych”. Pakiet propozycji ZGWRP zawarty w tym dokumencie został włączony do zakresu prac Zespołu ustrojowego KWRiST. Pozytywnie został oceniony przez Zespół w dniu 24 lutego br. „Priorytety” zostały także przesłane do sejmowej Komisji Samorządu Terytorialnego – na prośbę przewodniczącego Komisji. Dodać należy, że ZGWRP poprzez swoje opinie, stanowiska i przedstawicieli czynnie uczestniczy w pracach nad prezydenckim i rządowym projektami ustaw dot. zmian prawa samorządowego.

• Uchwała Rady Ministrów ws. ustanowienia Programu Budowy Dróg Krajowych na lata 2014 – 2023:
  – stanowisko ZGWRP oraz przyjęte przez Komisję Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego, przekazano do Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju. Ministerstwo przeanalizowało złożone opinie i stanowiska. Z inicjatywy Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju odbyło się odrębne posiedzenie Zespołu ds. Infrastruktury, podczas którego  przedstawiono poprawiony projekt rządowy. Ostatecznie uchwała została podjęta. Począwszy od 2016 roku wdrażaniem programu zajmować się będzie Ministerstwo infrastruktury i Rozwoju w miejsce Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji.

• „Narodowy Program Przebudowy Dróg Lokalnych – Etap II Bezpieczeństwo – Dostępność – Rozwój”:
  – stanowisko ZGWRP przedstawiane było wielokrotnie, także na specjalnych spotkaniach organizowanych przez Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju z udziałem przedstawicieli Związku Powiatów Polskich oraz ZGWRP. Osiągnięty kompromis, chociaż nie w pełni, zabezpiecza interesy gmin wiejskich. Obecnie KWRiST , nie  uwzględniając w pełni propozycji ZGWRP w zakresie kryteriów oceny i kwalifikacji, przekazała opinię do MIiR, które począwszy od 2016 roku będzie resortem wiodącym w ramach Programu w miejsce MAiC. Związek postulował nieco inny podział punktów w procesie oceny wniosków niż propozycje rządowe. Proponował zmniejszenie liczby punktów za bezpieczeństwo, a zwiększenie za spójność z innymi drogami oraz łączących obiekty użyteczności publicznej. Zdanie odrębne Związku nie wystarczyło do zmiany kryteriów. Zatwierdzono propozycje Departamentu Drogowego MIiR. Ostatecznie program, na który przeznaczono 4 mld zł, realizowany będzie w latach 2016 – 2019.

• Gospodarka odpadami komunalnymi:

a)      zakończono I etap zmian ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Ustawa weszła w życie dnia 1 lutego br. Obejmuje większość postulatów ZGWRP (poza PSZOK-ami) w zakresie tzw. zmian technicznych,

b)      wypracowany został przez Ministra Środowiska – z naszym udziałem – tzw. zestaw rekomendacji do
II etapu zmian ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Obejmuje swoim zakresem tzw. zmiany systemowe. Rząd najprawdopodobniej nie zdecyduje się na przesłanie projektu zmian w obecnej kadencji parlamentu,

c)       założenia do rozporządzenia Ministra Środowiska ws. „Szczegółowego sposobu selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów oraz kiedy wymóg selektywnego zbierania wydaje się spełniony”: – obszerną opinię ZGWRP przesłano do Ministerstwa Środowiska (06.02.2015 r.). Wobec zagrożenia jakie niesie ze sobą ewentualne wydanie takiego rozporządzenia włączyliśmy się w akcję mającą na celu zablokowanie prac na tym aktem prawnym (współpraca z portalem: Prawo dla samorządu, artykuł w „Przeglądzie komunalnym”. Ministerstwo Środowiska nie ustaje jednakże w dążeniu do wydania rozporządzenia i 28 września zorganizowało robocze spotkanie w tym zakresie. Do 15 października uczestnicy spotkania zobowiązali się przedstawić resortowi swoje propozycje i warunki dla tej nieprzyjaznej dla nas regulacji. ZGWRP przedstawił obszerne stanowisko w tym zakresie, w którym bronimy osiągnięte standardy selektywnej zbiórki. Stanowisko to przekazaliśmy do środków przekazu. Zabiegać będziemy o wspólny głos w tej sprawie wszystkich korporacji, których członkowie (gminy i województwa) realizują gospodarkę odpadami.

d)      zmiana ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw. Ustawa została opublikowana 22 stycznia br., weszła w życie 6 lutego br. Obejmuje swoim zakresem wiele zmian postulowanych przez ZGWRP – m.in. związanych z wojewódzkimi planami gospodarki odpadami komunalnymi, nazewnictwem i zasadami funkcjonowania regionalnych i zastępczych instalacji przetwarzania odpadów komunalnych.

• Zapewnienie właściwego finansowania zadań z zakresu administracji publicznej zlecanych gminom przez wojewodów. Sprawa ta jest w centrum zainteresowań Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Wcześniejszy monitoring kosztów realizacji tych zadań wykonany przez Ministerstwo Finansów został skrytykowany przez Ministerstwo Administracji  i Cyfryzacji. Obecnie wznowiono monitoring na podstawie jednolitego systemu oceny. Przygotowywane są nowe propozycje unormowania tej problematyki. Zarząd ZGWRP wobec sygnałów z gmin oraz całkiem innego niż dotychczas systemu w zakresie wspomagania gmin przez wojewodów, podjął realizowaną obecnie inicjatywę, aby w trybie dostępu do informacji publicznej uzyskać dane źródłowe o przekazywanych do gmin środkach na zadania zlecone w latach 2014 i 2015. Wnioski w tym zakresie skierowano wprost do wszystkich wojewodów. W tej sprawie XVI Kongresu Gmin Wiejskich przyjął stosowne stanowisko.

• Rządowy projekt ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnej informacji prawnej oraz edukacji prawnej społeczeństwa – druk sejmowy 3338. Projekt ustawy był następstwem zapowiedzi Pani Premier Ewy Kopacz dot. „szybkich działań rządu”.

Związek Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej z zadowoleniem przyjął rozpoczęcie prac legislacyjnych w zakresie pomocy prawnej. Nie budzi wątpliwości potrzeba ustawowego uregulowania zasad udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej finansowanej ze środków publicznych osobom fizycznym o niskim statusie materialnym oraz powszechnie dostępnej informacji prawnej.

Z pewnością lepiej by było gdyby ZGWRP miał możliwość wypowiedzenia się podczas prac  nad   założeniami do projektowanej ustawy. Mając wieloletnie doświadczenie w realizacji lokalnych programów pomocy prawnej dla osób o niskim statusie materialnym i potrzebujących wsparcia, realizowanych także we współpracy i przy pomocy różnych organizacji pożytku publicznego, nasz głos może tylko pomóc we właściwym uregulowaniu prawnym tego problemu. Uwzględniając powyższe, ZGWRP przygotował opinię dot. projektu ustawy, którą
z kolei przesłał do Sejmu i Senatu. Opinia ta była oficjalnie dołączona do projektu ustawy i była rozpatrywana przez sejmowe i senacką komisje. 25 czerwca br. Sejm uchwalił ustawę i przekazał ją Senatowi, który 24.07.2015 r. wniósł do niej 9 poprawek. Sejm na swym posiedzeniu w dniu 5 sierpnia br. ponownie rozpatrzył ustawę, przyjął część poprawek Senatu i ostatecznie ją uchwalił pod nazwą: ustawa o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej. 7.08.2015 r. ustawę przekazano Prezydentowi RP do podpisu. Została ona opublikowana w Dzienniku Ustaw z dnia 28.08.2015 r., poz. 1255.

• Projekt ustawy o zmianie ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, druk senacki nr 853. Jest to senacki projekt ustawy wniesiony 18.03.2015 r. przez Komisję Praw Człowieka, Praworządności i Petycji. Projekt ustawy wprowadza zwolnienie podmiotowe w podatku od nieruchomości dla gminy, na obszarze której położona jest nieruchomość, z wyłączeniem nieruchomości zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej. Potrzeba wprowadzenia zwolnienia sprowadza się do wyeliminowania tych przypadków, w których gmina występująca jako podmiot prawa publicznego, pobiera podatek od „siebie samej”, czyli gminy jako podmiotu cywilnoprawnego (właściciela nieruchomości): – jest to sprawa, którą ZGWRP wielokrotnie podnosił na wielu forach i w różnych wystąpieniach. 17.04.2015 r. Przewodniczący Senackiej Komisji Ustawodawczej zwrócił się do Związku  o zaopiniowanie projektu. Sprawa rozpatrywana była przez Zarząd, który wydał pozytywną opinię o projekcie. Wobec sprzeciwu niektórych środowisk samorządowych, szczególnie z obszarów miejskich, Związek skutecznie podjął starania  o poparcie naszego stanowiska przez stronę samorządową KWRiST. Przedstawiciele Związku czynnie brali udział we wszystkich etapach prac nad ustawą. 23.07.2015 r. Sejm, po pracach w komisjach, uchwalił ustawę w wersji zaproponowanej przez Senat, który nie wniósł do niej poprawek. 11.08.2015 r. ustawę przekazano Prezydentowi do podpisu, po czym opublikowano w Dz. U. z dnia 1.09.2015 r., poz. 1283. Ustawa wchodzi w życie 1 stycznia 2016 roku.

• Karta Dużej Rodziny. 27.04.2015 r. do Sejmu wpłynął poselski (PiS) projekt ustawy o zmianie ustawy o Karcie Dużej Rodziny oraz niektórych innych ustaw (druk nr 3585). Projekt dotyczy zwolnienia
  w całości lub części z opłat za zagospodarowanie odpadami komunalnymi członków rodzin wielodzietnych. 1.07.2015 r. Sejm skierował projekt do I czytania w Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej, która to Komisja powołała w tym celu podkomisję. 4.08.2015 r. przyjęto sprawozdanie Komisji. ZGWRP wydał w tej sprawie opinię popierającą inicjatywę przyznania radzie gminy kompetencji w zakresie pomocy rodzinom wielodzietnym w uiszczaniu opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Poparcie nasze nie oznacza jednak, iż wyrażamy zupełną aprobatę dla proponowanych zapisów zawartych w projekcie ustawy. Kontrowersyjne jest wyposażenie rady gminy w obowiązek ustanowienia częściowych lub całkowitych zwolnień w stosunku do rodzin wielodzietnych, a nie potraktowanie tych władczych uprawnień jako fakultatywnych. Zdaniem ZGWRP pomoc dla rodzin wielodzietnych w zakresie ulg lub zwolnień w zakresie opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi realizowana winna być na gruncie ustawy o pomocy społecznej, lub też z możliwością różnicowania opłat ze względu na ilość osób w gospodarstwie domowym. Ta ostatnia możliwość byłaby najwłaściwsza, bowiem najczęściej duża liczba osób w gospodarstwie domowym dotyczy właśnie rodzin wielodzietnych. Komisja rozpatrując projekt uwzględniła w dużej mierze stanowisko Związku.  4.08.2015 r. przyjęto sprawozdanie Komisji i projekt skierowano do dalszych prac. Ustawa miałaby wejść w życie 1.01. 2016 r. Sejm uchwalił ustawę 11.09.2015 r. i przekazał ją do Senatu, który rozpatrzył tenże akt na swoim posiedzeniu w dniach 1-2.10.2015 r., nie wnosząc poprawek. W dniu 26.10.2015 r. Prezydent ustawę podpisał.

• Ustawa o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych. Ustawa została przekazana do Sejmu, mimo, że KWRiST zaopiniowała jej treść pod warunkiem wniesienia autopoprawki rządu postulowanej przez ZGWRP. Ustawa posiada zasadniczą wadę. Rząd nie wyraził zgody na przekazywanie gruntów likwidowanych wspólnot na własność komunalną gmin, lecz do zasobu Skarbu Państwa. Stanowisko Związku jest zdecydowanie za uwłaszczaniem gmin. Na etapie prac parlamentarnych podejmowaliśmy próbę zmian tego zapisu. Ustawa określa termin, do którego wspólnoty mają ustalić listę udziałowców i wybrać zarządy. W przypadku braku możliwości ustalenia, majątek przejmie Skarb Państwa. Można też będzie dokonać uwłaszczenia udziałowców wspólnoty, lub przekształcić wspólnotę w spółkę. Komisja sejmowa, kończąc prace nad projektem, odrzuciła możliwość przejęcia władztwa nad wspólnotami przez gminy. 10 lipca br. Sejm uchwalił ustawę w kształcie zaproponowanym przez rząd, niestety bez omawianej wcześniej autopoprawki. Ustawa została przekazana
  27 lipca br. do podpisu Prezydenta. W dniu 14.08.2015 r. Prezydent ustawę podpisał. Została ona ogłoszona w Dz.U. z 2015 r. poz. 1276  Ostatecznie zakłada ona możliwość wystąpienia gminy do wojewody o przekazanie mienia Skarbu Państwa pochodzącego ze zlikwidowanej wspólnoty na potrzeby wspólnoty samorządowej na cele inwestycyjne, mieszkaniowe i inne cele publiczne.

• Program Rozwoju Obszarów Wiejskich. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi zapowiedziało uruchomienie jeszcze w 2015 r. 8  działań ujętych w Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020. Jako pierwsze ruszyło Wsparcie Przygotowawcze dla lokalnych grup działania. Nabory wniosków trwały w okresie 15-31 lipca br. Kolejnym działaniem będzie przygotowanie konkursów dla gmin i powiatów na budowę dróg lokalnych. KM PROW przyjął kryteria wyboru projektów, które pozytywnie zaopiniowała KWRiST. Nabory wniosków w tym działaniu przewidywane są jesienią br. Ministerstwo przygotowuje odpowiednie rozporządzenie  wykonawcze. Przewiduje się, że termin składania wniosków na wybór Lokalnych Grup Działania do realizacji Lokalnych Strategii Rozwoju będzie ustalony na 15 grudnia br.

• Sejm uchwalił 5.08.2015 r. ustawę o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz.U. z dnia 21.09.2015 r., poz. 1433) . Ma ona m. in. uchronić Polskę przed wykupem gruntów przez obcokrajowców poprzez wprowadzenie szeregu ograniczeń po zakończeniu okresu ochronnego ustalonego z UE. Nowe przepisy nie zabraniają wprost cudzoziemcom i spółkom z kapitałem zagranicznym kupować gruntów rolnych w Polsce, ale wprowadzają szereg istotnych ograniczeń, które mają  zapobiec wykupywaniu ziemi przez  rolników lub przedsiębiorstwa
  z zachodu Europy, a także spekulowaniu obrotem ziemią. 1.05.2016 r. skończy się okres ochronny
  i obcokrajowcy będą mogli kupować w Polsce ziemię bez specjalnego zezwolenia z MSW. Zgodnie z ustawą: ziemię będą mogli kupić tylko ci, którzy będą ją uprawiać, jeśli od 5 lat mają meldunek w gminie lub w gminie sąsiedniej, będzie kontrola środków przeznaczonych na zakup ziemi, oraz spełniony będzie wymóg posiadania kwalifikacji zawodowych. Ustawa ponadto zapobiega rozdrobnieniu ziemi przez dziedziczenie przez wszystkich spadkobierców. Osoby i firmy posiadające więcej niż 300 ha nie będą mogły nabyć gruntów od skarbu państwa, oraz przez okres 10 lat dokonywać obrotu zakupioną ziemią pod groźbą wysokich kar.

• Ministerstwo Rozwoju Regionalnego przedstawiło do zaopiniowania przez KWRiST propozycje zasad
  i kryteriów służących do oceny i weryfikacji wniosków o dofinansowanie budowy i modernizacji dróg z rezerwy subwencji ogólnej  powołanej na mocy art.26 ust.1 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w roku 2016. Zespół ds. Infrastruktury KWRiST zaopiniował kryteria pozytywnie. Pozostają w mocy kryteria obowiązujące w roku 2015.

• Finansowanie budowy i przebudowy dróg lokalnych z funduszy strukturalnych. Drogi lokalne z których nie można bezpośrednio wjechać na autostradę lub drogę ekspresową objęte siecią TNiT będą pozbawione dofinansowania z UE. Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju skierowało do marszałków województw pismo
  z niekorzystną wykładnią postanowień umowy partnerstwa o finansowaniu dróg gminnych i powiatowych
  z funduszy strukturalnych. Oznacza to, że z dofinansowania nie będą mogły skorzystać inwestycje prowadzone na drogach lokalnych, które do węzła na autostradzie bezpośrednio nie dochodzą, a łączą się z nim np. za pośrednictwem drogi wojewódzkiej. Ta interpretacja praktycznie eliminuje finansowanie dróg gminnych
  i powiatowych w ramach RPO. Z takiego rygoru wyłączone są natomiast drogi wojewódzkie. Interwencję w tej sprawie podjęliśmy w ramach Zespołu Infrastruktury KWRiST. Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju obiecało nam rozpoznać sprawę i przedstawić możliwość zmiany interpretacji.

• Powiat metropolitalny/Związki metropolitalne. 30.08.2013 r. wpłynął do Sejmu poselski projekt ustawy
  o powiecie metropolitalnym (druk nr 2107). Projekt dotyczy wprowadzenia nowej formy administrowania na szczeblach samorządów lokalnych, poprzez uregulowanie instytucji powiatu metropolitalnego. W wyniku
  I czytania, które odbyło się 21 lutego 2014 r., projekt został skierowany do komisji: Administracji i Cyfryzacji; Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej. Przez kolejnych wiele miesięcy nie prowadzono żadnych prac nad przedmiotowym projektem, co w opinii wielu obserwatorów oznaczać miało, iż projekt ten nie zostanie przyjęty w obecnej kadencji parlamentu. Znaczące przyspieszenie prac nastąpiło od czerwca 2015 r.
  i doprowadziło do opracowania de facto „nowego” projektu ustawy zatytułowanej obecnie „ustawa
  o związkach metropolitalnych”. Zmiana nazwy ustawy jest najbardziej istotną zmianą poprzedniej, mocno krytykowanej ustawy o powiecie metropolitalnym. W dniu 4 sierpnia br. komisje sejmowe przyjęły wspólne sprawozdanie (druk nr 3729), rekomendując Sejmowi uchwalenie przedmiotowej ustawy. Do pierwotnego projektu Biuro Analiz Sejmowych zamówiło 3 ekspertyzy. Wszystkie one są generalnie krytyczne w stosunku do projektu. Dr Paweł Antkowiak stwierdził: „Podsumowując całość rozwiązań należy stwierdzić, że poselski projekt ustawy o powiecie metropolitalnym powinien zostać odrzucony przez Sejm RP. W ocenie opiniującego nie jest bowiem możliwe takie jego przeredagowanie, aby usunąć podstawowe mankamenty natury ustrojowej. Jest to propozycja niespójna, a niektóre z sugerowanych propozycji są nieprecyzyjne i nie przystają do polskich realiów. Warto również dodać, że w uzasadnieniu brakuje wyraźnie wskazanych skutków finansowych proponowanej regulacji…”. Zespół Ustrojowy KWRiST na dzień przed przyjęciem sprawozdania komisji spotkał się z posłem sprawozdawcą. Wobec wielu wątpliwości, braku konsultacji, braku stanowiska rządu, a szczególnie Ministra Finansów, Zespół zaopiniował negatywnie przedłożony projekt. W obecnym kształcie projekt ustawy zakłada możliwość powoływania związków metropolitalnych, które mają być „formą współpracy gmin i powiatów”. Pomimo jednoznacznej deklaracji co do charakteru przedmiotowych związków w dalszej części ustawy nie sposób odnaleźć regulacji mających stanowić o współpracy pomiędzy jednostkami samorządów szczebla gminnego i powiatowego. Związek metropolitalny, pomimo swej nazwy, znacząco różni się od dotychczas funkcjonujących związków międzygminnych czy międzypowiatowych, zbliżając się pod względem ustrojowym do jednostek samorządu terytorialnego! Jednocześnie zaproponowane rozwiązania umożliwiające włączenie dotychczasowych jst w skład związku metropolitalnego wbrew ich woli,
  z jednoczesnym nałożeniem obowiązku partycypacji finansowej w jego funkcjonowaniu, może zostać uznane za naruszenie konstytucyjnej zasady samodzielności jst. Zarząd ZGWRP negatywnie zaopiniował projekt ustawy. Mimo tego, po uwzględnieniu niektórych poprawek strony samorządowej 24.09.2015 r. Sejm
  w ekspresowym trybie uchwalił ustawę i przekazał ją do Senatu,  który wniósł poprawki. Ostatecznie, Sejm w dniu 9.10.2015 r. ustawę przyjął wraz z częścią poprawek Senatu. W dniu 27.10.2015 r. Prezydent ustawę podpisał.

• Ustawa Prawo energetyczne w zakresie finansowania oświetlenia ulic, placów i dróg publicznych znajdujących się na terenie gminy.

27 maja br. Sejm dokonał zmiany Art. 18 powyższej ustawy. Nowe przepisy ograniczają obowiązek finansowania oświetlenia dróg przez gminy, a koszty dzielą między te samorządy a zarządcę dróg krajowych (GDDKiA). Obowiązek wnoszenia opłat za oświetlenie dróg ekspresowych i autostrad przebiegających przez teren danej gminy oraz odcinków innych dróg krajowych na terenach niezabudowanych przejmie GDDKiA.
W przypadku dróg krajowych poza terenem niezabudowanym gminy będą płacić za ich oświetlenie wyłącznie w określonych przypadkach. Chodzi o drogi wymagające odrębnego oświetlenia, które są przeznaczone do ruchu pieszych lub rowerów lub są dodatkowymi jezdniami dróg krajowych do obsługi ruchu z terenów przyległych do pasa drogowego. Sprecyzowane w ten sposób zadania wynikają z konieczności zaspokajania przez gminę potrzeb lokalnej społeczności. Tylko w takim zakresie sprawy związane z oświetleniem powinny dotyczyć gminy. Nowela, podpisana przez  Prezydenta RP, weszła w życie 3.08.2015 r.  (Dz.U. z 3 lipca 2015 r., poz. 942). Jest to krok we właściwym kierunku, jednak nie wyczerpujący w całości naszych oczekiwań: zgodnie z wieloma postulatami i stanowiskami Zgromadzeń i Kongresów Gmin Wiejskich będziemy zabiegać o to,  aby koszty oświetlenia dróg pokrywali odpowiednio ich właściciele, czyli zarządcy dróg wszystkich kategorii.

• Zmiana ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt w zakresie obowiązkowego elektronicznego oznakowania (czipowania) psów. Poprzednia zmiana ustawy, jak i planowana obecnie, wyczerpały tylko oczekiwania Parlamentarnego Zespołu Przyjaciół Zwierząt, a w praktyce pozostawiły wiele nierozwiązanych problemów poza obowiązkami dla gmin (bardzo kosztochłonnymi). Postulować będziemy utworzenie centralnego (elektronicznego) rejestru psów. Rejestr byłby podstawą do obowiązkowego elektronicznego oznakowania (czipowania) psów. Tylko taki rejestr, jako urzędowa baza danych,  da gwarancję ujednolicenia w skali kraju postępowania w przypadku psów porzuconych i zagrożonych bezdomnością. Będzie także bazą dla urzędowego, a nie deklaratywnego wymiaru podatków od posiadania psów. 11.06.2015 r. do Sejmu wpłynął poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie zwierząt oraz niektórych innych ustaw (druk nr 3744). Posłowie proponują – w ślad za naszymi wnioskami – wprowadzenie obowiązku powszechnego czipowania psów oraz stworzenie centralnego rejestru prowadzonego przez samorząd weterynaryjny. Za brak czipa będzie groziła kara grzywny. Wpis do rejestru będzie podstawą do wymierzenia podatku od posiadania psów. Ponadto: zlikwidowany zostanie rejestr psów agresywnych, będzie zakaz występów zwierząt w cyrku oraz stałego trzymania psa na łańcuchu, z dwóch do trzech lat będzie zwiększona kara więzienia za znęcanie się nad zwierzęciem, a do pięciu gdy będzie to robione ze szczególnym okrucieństwem, organizacje zajmujące się ochroną zwierząt będą mogły samodzielnie składać wnioski o ukaranie. 24 lipca 2015 r. Sejm skierował projekt do   I czytania w komisjach: Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa; Rolnictwa
  i Rozwoju Wsi; Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej. To pierwsze czytanie w komisjach odbyło się 10.09.2015 r. Ponieważ skończyła się kadencja parlamentu, projekt skończył swój bieg. Zatem ZGWRP będzie nadal zabiegał o realizację naszych postulatów w tym zakresie.

• Projekt ustawy o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Rząd przygotował w konsultacjach z przedstawicielami korporacji samorządowych roboczą wersję zmian w istniejącej ustawie. 24 kwietnia br. odbyły się w MIiR warsztaty  mające na celu przedyskutowanie wnoszonych zmian, oraz ewentualne wniesienie korekt ze strony samorządowej.  Rząd przyjął na posiedzeniu 18 sierpnia br. projekt ustawy o zmianie ustawy o planowaniu przestrzennym, po czym 7.09.2015 r. wniósł go do Sejmu (druk nr 3896).  Wprowadza on szereg zmian w obecnie obowiązujących przepisach. Gmina będzie odpowiadała finansowo tylko za ustalenia planu miejscowego będące wynikiem jej decyzji, a nie za skutki finansowe wynikające z decyzji innych organów i przepisów. Decyzja o warunkach zabudowy nie może być sprzeczna z ustaleniami studium. Plan zagospodarowania musi opierać się na planach rozwojowych gminy, prognozach demograficznych oraz możliwościach finansowych gminy w zakresie budowy infrastruktury technicznej i społecznej. Zmienione przepisy przekierowują strumień inwestycji budowlanych na tereny przygotowane do zabudowy oraz wyposażone w infrastrukturę techniczną  i społeczną, co oznacza, że decyzje dotyczące nowej zabudowy, z wyjątkiem zabudowy wiejskiej,  będą wydawane wyłącznie na terenach przygotowanych do rozpoczęcia inwestycji. Zmiany te mają zapobiegać zjawiskom suburbanizacji, które powodują wyludnianie centrów miast. Dochodzi także do chaotycznej i rozproszonej zabudowy, która oznacza wyższe koszty budowy i eksploatacji dróg, sieci kanalizacyjnych, wodociągowych, gazowych oraz utrzymania szkół, przedszkoli i ośrodków zdrowia. Koszty te najczęściej ponoszą samorządy, co stanowi poważne obciążenie ich budżetów. Przewidziano też możliwość odstąpienia od naliczania opłaty planistycznej w przypadku, gdy jej przygotowanie przekracza zyski z wnoszonej opłaty. Niestety, słabe tempo prac nad nowym prawem związanym z gospodarowaniem przestrzenią, przekreśliło chyba możliwość jego ustanowienia
  w obecnej kadencji parlamentu. Związek w tym zakresie ma wypracowane stanowiska i gotów jest do merytorycznej pracy nad nowym prawem.  Jedynie Sejm i Senat pracują w zakresie usunięcia pomyłki legislacyjnej odnosząc się do wielkopowierzchniowych obiektów handlowych (WHO) o pow. powyżej 2000 m². 8.09.2015 r. do Sejmu wpłynął poselski projekt ustawy (druk nr 3904) dotyczący wprowadzenia obowiązku uchwalania planów miejscowych dla obszarów rozmieszczenia WHO powyżej 2000 m². 25.09.2015 r. uchwałę przyjął Sejm i przekazał do Senatu, który nie wniósł do niej poprawek. W dniu 19.10.2015 r. Prezydent ustawę podpisał i została ona ogłoszona w Dz.U. z 2015 r. –  poz. 1713.

• System korekcyjno-wyrównawczy (janosikowe). Po wyroku Trybunału Konstytucyjnego w tej sprawie, uchwalono doraźną ustawę regulującą zasady systemu tylko na rok budżetowy 2015. Prace nad rozwiązaniami systemowymi, obejmującymi nie tylko województwa nie przyniosły żadnego przedłożenia projektu rządowego w Sejmie. Ministerstwo Finansów przedłożyło wprawdzie założenia do nowych regulacji, ale bez symulacji wyliczeń i bez podstaw algorytmowych. Powołano w tej sprawie specjalny zespół roboczy z udziałem strony samorządowej, w tym przedstawicieli ZGWRP. W tej sytuacji, aby sprostać wyrokowi Trybunału oraz aby nie sparaliżować prac nad projektami budżetów samorządów (wojewódzkich) w Sejmie 20 lipca br. złożono poselski projekt ustawy o zmianie ustawy  o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (druk nr 3700). Projekt dotyczy przedłużenia o jeden rok (tj. na rok 2016) rozwiązań tymczasowych w zakresie systemu korekcyjno-wyrównawczego dla województw. 5 sierpnia br. Sejm uchwalił ustawę i przekazał ją Senatowi, który na swym posiedzeniu 7 sierpnia br. nie wniósł poprawek. Zatem 11 sierpnia br. ustawę przekazano Prezydentowi RP do podpisu. Została ona opublikowana w Dzienniku Ustaw z dnia 3 września 2015 r., poz. 1293. Ponieważ system korekcyjno-wyrównawczy jest istotnym elementem gospodarki finansami samorządów wszystkich szczebli, ZGWRP będzie czynnie uczestniczył w pracach nad rozwiązaniami systemowymi, a nie doraźnymi.  XVI Kongres Gmin Wiejskich przyjął w tej sprawie stanowisko

• Szkody łowieckie. 19 lutego 2015 r. do Sejmu wpłynął poselski projekt ustawy o szkodach łowieckich, ubezpieczeniach obowiązkowych od szkód łowieckich, Łowieckim Funduszu Odszkodowawczym oraz
  o zmianie niektórych ustaw (druk nr 3666). Projekt dotyczy wprowadzenia obowiązkowego ubezpieczenia od występowania szkód łowieckich dokonywanych przez zwierzęta łowne, określenia podmiotów, zakładu ubezpieczeń, zakresu ubezpieczenia oraz powołania Łowieckiego Funduszu Odszkodowawczego, procedury zgłaszania szkód łowieckich i szacowania tych szkód. Sprawa szkód łowieckich i ich likwidacji leży w zakresie aktywności samorządów wiejskich. Dotyczy także kształtowania relacji pomiędzy rolnikami a podmiotami odpowiedzialnymi za gospodarkę leśną i łowiecką. Stąd też aktywne zaangażowanie ZGWRP na każdym etapie tworzenia i modyfikacji prawa w tym zakresie. Wstępnie w tej sprawie prezentowaliśmy nasze stanowisko
  w pracach Zespołu ds. Obszarów Wiejskich, Wsi i Rolnictwa KWRiST. 15 lipca br. Sejm skierował projekt do
  I czytania w komisjach: Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa; Rolnictwa i Rozwoju Wsi,
  z zaleceniem zasięgnięcia opinii Komisji Finansów Publicznych. 26 lipca br. odbyło się I czytanie projektu
  w komisjach.  Ponieważ skończyła się kadencja parlamentu, projekt skończył swój bieg. Zatem ZGWRP będzie nadal czynnie uczestniczył w pracach ustawodawczych  w tym zakresie.

• Zespół ds. Ustrojowych Państwa na wniosek współprzewodniczącego strony samorządowej Jacka Karnowskiego wniósł pod obrady potrzebę zmiany ustawy Prawo zamówień publicznych (PZP), aby wyłączyć  spod działania ustawy zamówienia typu „in house” dotyczące zlecania własnym podmiotom gospodarczym gmin wywóz odpadów komunalnych. MAiC nie jest przeciwne tej propozycji pod warunkiem uzyskania zgody resortu środowiska i akceptacji przez rząd. Rozwiązanie takie jest zgodne z Konstytucją i stosowane w innych krajach UE. Możliwość wprowadzenia takiej zmiany ustawy PZP była zapowiadana przez ministra środowiska
  i zapewniano, że będzie rozpatrywana podczas prac nad zasadniczą zmianą  ustawy o   utrzymaniu czystości
  i porządku w gminach. Sprawa będzie kontynuowana podczas kolejnych posiedzeń Zespołu.