Związek Gmin Wiejskich RP od wielu lat zabiegał o likwidację „samoopodatkowania” gmin w zakresie podatku od nieruchomości, czyli w skrócie o likwidację absurdu polegającego na przekładaniu pieniędzy, w ramach gminnych budżetów, z jednej „kieszeni do drugiej”, I oto powstał senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o podatkach i opłatach lokalnych (druk sejmowy nr 3581). Pojawienie się tego projektu, bazującego na petycji skierowanej do Senatu przez Wójta Gminy Ostrów Mazowiecka, spowodowało ze strony Związku cały szereg konsultacji i zabiegów, aby nie utknął on w przysłowiowej „zamrażarce” tylko trafił jak najszybciej pod obrady obu izb parlamentu.
Wiemy z doświadczenia, że zbyt wiele ważnych dla nas spraw nigdy nie posunęło się dalej niż etap wniesienia projektu. Proponowana przez Senat nowelizacja przewiduje ustawowe zwolnienie przedmiotowe dotyczące gruntów i budynków lub ich części stanowiących własność gminy, z wyjątkiem tych, które zajęte są na działalność gospodarczą lub tych, które są w posiadaniu innych niż gmina jednostek finansów publicznych oraz pozostałych podmiotów. Potrzeba wprowadzenia zwolnienia sprowadza się do wyeliminowania tych przypadków, w których gmina występująca jako podmiot prawa publicznego, nalicza i pobiera podatek od „siebie samej”, czyli gminy jako podmiotu cywilnoprawnego (właściciela nieruchomości).
Zarząd ZGWRP, pozytywnie opiniując projekt Senatu, wskazał, że dla gmin wiejskich samoopodatkowanie, w odniesieniu do zasobów gminnych, miało i ma kapitalne znaczenie szczególnie w odniesieniu do dróg gminnych niebędących drogami publicznymi. Ich długość w wielu gminach wyraża się w setkach kilometrów, co z kolei przekłada się na dziesiątki hektarów powierzchni działek. A właśnie te hektary w gminach wiejskich stanowią o znacznych kwotach podatkowych, które gmina musi płacić sama sobie.
Zlikwidowanie tego absurdu ma też, w uzasadnieniu Senatu, zapewnić osiągnięcie jednolitego postrzegania obowiązków gmin jako płatników podatku od nieruchomości. W konsekwencji rozwiązany zostanie także problem zaniżania części wyrównawczej subwencji ogólnej dla gmin, które dotychczas realizowały swoje obowiązki na gruncie podatku od nieruchomości.
Zgodnie z propozycją Senatu, nowe przepisy obowiązywać mają od 1 stycznia 2016 roku. Projekt ten, bardzo krótki w swej treści (tylko dwa artykuły), ale brzemienny w skutkach dla gmin wiejskich, wymagał także z naszej strony uzgodnień z pozostałymi korporacjami samorządowymi. Kwestia samoopodatkowania samorządów wykracza bowiem poza drogi wiejskie i dotyczy wielu innych składników mienia gminnego. Siłą rzeczy inny zakres jest istotny dla miast i metropolii, a inny dla gmin wiejskich. Jednak wszczęcie dyskusji i procedowania obejmujący swym zasięgiem rozwiązania systemowe, szczególnie w obliczu kończącej się kadencji parlamentu, miałoby jedyny finał : „zamrażarka”. Dlatego ważnym dla nas był efekt negocjacji dający przyzwolenie na ograniczenie zmian w interesie gmin wiejskich.
We wtorek, 7 lipca, Sejm rozpoczął proces legislacyjny tej ważnej dla nas ustawy. Późnym wieczorem odbyło się pierwsze czytanie projektu i bez sprzeciwu, jednogłośnie, Sejm podjął decyzję o skierowanie projektu ustawy do dalszych prac w komisjach samorządu i finansów. Obserwujący obrady Sekretarz Generalny ZGWRP – Leszek Świętalski, po decyzji Sejmu, wraz z przedstawicielami Ministerstwa Finansów rozpoczął intensywne konsultacje z posłami – członkami tychże komisji. Lobbing okazał się skuteczny i już następnego dnia (8 lipca) wieczorem projekt ustawy rozpatrzyły komisje na swoim wspólnym posiedzeniu. Projekt został przyjęty jednomyślnie (przy wsparciu strony rządowej i Biura Legislacyjnego Sejmu) i skierowany do II czytania, co najprawdopodobniej nastąpi już na najbliższym posiedzeniu Sejmu. Należy sądzić, że ta kontrowersyjna sprawa znajdzie niebawem swój pozytywny epilog i nie będzie już nie tylko przekładania gminnych pieniędzy „z kieszeni do kieszeni”, ale także podstaw do restrykcji ze strony organów kontrolnych.