W dniach 29-30 listopada 2012., w Parlamencie Europejskim w Brukseli odbyła się 98 sesja Komitetu Regionów UE. Jako członkowie Komitetu uczestniczyli w niej członkowie Zarządu ZGW RP Jerzy Zająkała i Leszek Świętalski. Sesja była poprzedzona posiedzeniami grup politycznych i polskiej delegacji narodowej. W tym ostatnim wziął udział Stały Przedstawiciel RP przy UE Ambasador Marek Prawda, przedstawiając aktualny stan negocjacji wieloletnie perspektywy finansowej na lata 2014 – 2020.
Kluczowym mówcą na 98. sesji plenarnej był przewodniczący Komisji Europejskiej José Manuel Barroso, który przedstawił program prac Komisji Europejskiej na rok 2013. Podczas sesji odbyła się dyskusja i głosowanie nad 13 opiniami KR-u. Przyjęto także dwie rezolucje – jedną w sprawie priorytetów KR-u na 2013 r. i drugą w sprawie wieloletnich ram finansowych Zostaną one przesłane po opublikowaniu tekstów uwzględniających przyjęte poprawki.
Wykaz przyjętych opinii:
- Wspólne ramy strategiczne
- Program na rzecz konsumentów
- Pakiet dotyczący delegowania pracowników
- Statut fundacji europejskiej
- Unowocześnienie unijnej polityki w dziedzinie pomocy państwa
- W kierunku siódmego programu działań w zakresie środowiska – lepsze wdrażanie prawodawstwa UE dotyczącego środowiska naturalnego
- Europejska Stolica Kultury
- Substancje priorytetowe w dziedzinie polityki wodnej
- Realizacja strategii tematycznej w dziedzinie ochrony gleby
- Europejski kodeks postępowania w zakresie partnerstwa
- Rozwój kierowany przez lokalną społeczność
- Biogospodarka dla Europy
- Europejskie partnerstwo innowacyjne na rzecz wydajnego i zrównoważonego rolnictwa.
Poniżej omówienie niektórych opinii.
Ad I Wspólne ramy strategiczne. Sprawozdawcą był Marek WOŹNIAK, Marszałek Wielkopolski.
Sprawozdawca ponownie wyraził przekonanie, że wspólne ramy strategiczne są konieczne w następnym okresie finansowania 2014–2020 dla poprawy koordynacji związanych z nimi funduszy. Zgłosił wątpliwości co do zaproponowanego podziału tych ram na załącznik do rozporządzenia ogólnego i akt delegowany. Popiera przyjęcie ram tylko w formie załącznika, ponieważ akty delegowane powinny ograniczać się do innych niż istotne elementów podstawowych aktów prawnych. Załącznik należy poszerzyć o kluczowe cele i zasady, które mają być realizowane przez fundusze związane ze wspólnymi ramami strategicznymi. Ramy te powinny także zawierać orientacyjne wytyczne dotyczące umów partnerskich i programów operacyjnych przygotowywanych w poszczególnych państwach członkowskich. Sprawozdawca jest przekonany, że w obecnej formie ramy nie zapewniają wystarczającej wartości dodanej w porównaniu z rozporządzeniami zaproponowanymi dla pojedynczych funduszy. Wspólne ramy strategiczne powinny uwzględniać zasadę komplementarności. Sprawozdawca zdecydowanie zaleca wdrożenie programów operacyjnych w oparciu o wiele funduszy, lecz ubolewa nad brakiem zharmonizowanej definicji terytoriów w przypadku funduszy związanych ze wspólnymi ramami strategicznymi. Zaleca utrzymanie lokalnego charakteru rozwoju kierowanego przez społeczność lokalną, a w konsekwencji sprzeciwia się koncepcji podejścia subregionalnego.
Ad. II. Program na rzecz konsumentów
Europejski program na rzecz konsumentów ustanawia kompleksowe ramy polityczne mające na celu postawienie konsumentów w centrum jednolitego rynku, ponieważ są oni kluczowym elementem dla wzrostu w UE. Program dotyczy działań, które Komisja zamierza podjąć podczas swojej kadencji w celu zapewnienia korzyści dla konsumentów. Sprawozdawca przyjmuje to podejście z zadowoleniem. Popiera także wybór KE dotyczący czterech celów programu. Podkreśla, że przyszłe działania muszą być ustrukturyzowane tak, by zachować zgodność z podstawowymi zasadami UE. Internet ma szczególnie ważną rolę do odegrania w odniesieniu do wszystkich rodzajów konsumentów (zwłaszcza młodych grup wiekowych). Władze każdego szczebla (europejskie, krajowe i regionalne) muszą działać na rzecz wdrażania agendy cyfrowej jako części strategii „Europa 2020”. Konieczne są inicjatywy sprzyjające poprawie umiejętności cyfrowych konsumentów. Sprawozdawca podkreśla, że wzmocnienie pozycji konsumentów obejmuje także kształcenie i w tym kontekście wskazuje na wagę zaangażowania władz lokalnych i regionalnych oraz społeczeństwa obywatelskiego w kampanie informacyjne skierowane do konsumentów. Należy położyć nacisk na programy szkolne i uniwersyteckie, które mają przygotować młode pokolenia do przyszłej roli dobrze poinformowanych konsumentów. Sprawozdawca wyraża ubolewanie, że budżet przeznaczony na program na rzecz konsumentów został ograniczony i wynosi ok. 5 centów rocznie na jednego obywatela europejskiego.
Ad. III. Pakiet dotyczący delegowania pracowników
Dyrektywa dotyczy przedsiębiorstw/agencji realizujących usługi transgraniczne i delegujących pracowników do innych państw członkowskich w ramach umów między nimi a stroną w innym państwie członkowskim, na rzecz której mają być świadczone usługi. Sektor, w którym najczęściej deleguje się pracowników to budownictwo (25%) z silnym udziałem MŚP. Komisja Europejska pragnie poprawić praktyczne aspekty stosowania zapisów dyrektywy o delegowaniu pracowników, nie zmieniając jej postanowień. Główne warunki zatrudnienia są często nieprawidłowo wdrażane lub nieegzekwowane w państwie członkowskim przyjmującym pracownika. Delegowanie może być nadużywane przez przedsiębiorstwa ustanawiające swoją siedzibę za granicą tylko po to, by wykorzystać niższy poziom ochrony pracowników oraz mniejsze składki na zabezpieczenia. Sprawozdawca:
- uważa, że dyrektywa nie sprawdziła się dotychczas w zakresie zwalczania dumpingu społecznego i oszustw;
- wzywa do wyeliminowania istniejących ograniczeń wdrożeniowych, takich jak bariery językowe, monitorowanie delegowania krótkoterminowego, czy trudności w uzyskiwaniu informacji w innym państwie członkowskim;
- przyjmuje z zadowoleniem postanowienia dotyczące społecznej odpowiedzialności pracodawcy i podwykonawcy, szczególnie w sektorze budownictwa oraz pochwala fakt, że osiem państw członkowskich UE już stosuje odpowiednie rozwiązania w obszarze odpowiedzialności społecznej.
Ad. VI. W kierunku siódmego programu działań w zakresie środowiska – lepsze wdrażanie.
Sprawozdawca uważa, że opóźnione lub nieodpowiednie wdrażanie prawodawstwa może wywoływać negatywne skutki – począwszy od dodatkowych kosztów i braku pewności co do kompetencji władz lokalnych i regionalnych, a skończywszy na problemach w dziedzinie środowiska naturalnego i zdrowia. Aby uniknąć tych problemów i zaproponować konkretne rozwiązania, Komisja Europejska pragnie zachęcić państwa członkowskie do bardziej wyrazistego reagowania na problemy związane ze środowiskiem naturalnym w oparciu o bardziej efektywne i skuteczne gromadzenie informacji i ich wymianę. Oczywiste jest, że państwa członkowskie muszą polegać na władzach lokalnych i regionalnych we współpracy ze szczeblem krajowym i europejskim, aby rozwinąć w pełni systematyczne podejście do gromadzenia i rozpowszechniania informacji, a także do kontroli i nadzoru wdrażania przepisów UE dotyczących środowiska. Skuteczna implementacja zależy więc od właściwego reagowania na istniejące i mogące pojawić się w przyszłości problemy środowiskowe. Poza podkreśleniem wagi zaangaŜowania władz lokalnych i regionalnych we wdrażanie przepisów UE dotyczących ochrony środowiska na szczeblu lokalnym i regionalnym we wniosku mowa jest o poprawie poziomu wiedzy i dostępu do informacji; kontroli i nadzorze nad wdrażaniem prawodawstwa UE na szczeblu krajowym; rozpatrywaniu skarg na szczeblu krajowym; dostępie do wymiaru sprawiedliwości; a także o usprawnieniu prac ukierunkowanych na budowę potencjału.
Ad. VIII. Substancje priorytetowe w dziedzinie polityki wodnej.
Dokonując przeglądu listy substancji priorytetowych w dziedzinie polityki wodnej (wymienionych w ramowej dyrektywie wodnej), Komisja planuje nałożyć dalsze ograniczenia na niektóre chemikalia stosowane w produktach biobójczych, farmaceutykach (po raz pierwszy) oraz środkach ochrony roślin, aby ograniczyć ich obecność w europejskich rzekach, jeziorach i wodach przybrzeżnych. Ok. 15 chemikaliów ma zostać dodanych do listy 33 substancji zanieczyszczających, które są obecnie monitorowane i kontrolowane w wodach powierzchniowych UE. Aby osiągnąć pożądany status chemiczny i zgodnie z postanowieniami ramowej dyrektywy wodnej akweny wodne muszą spełniać obecnie normy jakości środowiska. Ponadto Komisja określa mianem priorytetowych substancji niebezpiecznych te substancje, które charakteryzują się trwałością (odpornością na naturalną degradację w środowisku), bioakumulacją (kumulowaniem się w organizmach) i toksycznością (stopień, w jakim substancja może zaszkodzić organizmom żywym i nieożywionym) lub podobnym poziomem zagrożeń. Emisje takich „niebezpiecznych” substancji muszą zostać stopniowo zlikwidowane w ciągu 20 lat, zgodnie z wymogami ramowej dyrektywy wodnej. Proponowana dyrektywa ma ustanowić bardziej rygorystyczne normy jakości środowiska dla czterech aktualnych substancji priorytetowych i wprowadzić drobne zmiany tych norm dla trzech innych; określić dwie aktualne substancje priorytetowe jako substancje niebezpieczne; wprowadzić normy dotyczące fauny i flory dla kilku substancji; a także zaproponować mechanizm listy kontrolnej pozwalający na monitorowanie w całej UE substancji stanowiących zagrożenie na przyszłość. Sprawozdawca:
- popiera propozycje Komisji Europejskiej dotyczące ustanowienia norm dla chemikaliów nie tylko na poziomie krajowym, ale też na poziomie dorzeczy lokalnych i wskazuje, że należy przewidzieć odpowiedni okres na ratyfikację przepisów UE;
- zwraca uwagę, że substancje niebezpieczne zdefiniowano w dyrektywie na podstawie pojęcia faktycznego niebezpieczeństwa, a nie ryzyka. Stąd projekt dyrektywy ustanawia określone pułapy stężenia dla substancji, lecz nie uwzględnia ryzyka związanego z reakcjami z innymi substancjami w środowisku wodnym (niewielkie mieszanki mogą wpłynąć na środowisko wodne nawet w bardzo małych stężeniach);
- uważa, że bardzo ważne jest zajęcie się kwestią importu i dystrybucji produktów niebezpiecznych zawierających szkodliwe substancje; chociaż nie zgadza się z Komisją co do braku skutków budżetowych monitorowania, jego zdaniem w przyszłości poniesione zostałyby znacznie wyższe koszty utrzymania czystości wody, gdyby nie zrobiono nic lub niewiele.
Ad. X. Europejski kodeks postępowania w zakresie partnerstwa. Sprawozdawcą był Stanisław Szwabski, Przewodniczący Rady Miasta Gdynia.
Sprawozdawca przyjmuje z zadowoleniem opublikowanie projektu kodeksu postępowania, który ma być stosowany w przypadku różnych funduszy UE przeznaczonych na spójność terytorialną. Wyraża zadowolenie, że nadarzyła się okazja do wniesienia wkładu w jego finalizację. W rzeczywistości wyłącznie system wielopoziomowego sprawowania rządów obejmujący wszystkie szczeble może umożliwić skuteczne połączenie tych dwóch wymiarów. Władze lokalne i regionalne powinny być traktowane jako kluczowi partnerzy przez organy zarządzające i państwa członkowskie, a jednocześnie nie mogą one być sprowadzane do roli „normalnych” partnerów. W związku z powyższym sprawozdawca uważa, że konieczne jest ustanowienie odpowiedniego partnerstwa koordynowanego przez władze lokalne i regionalne. Inni partnerzy np. organizacje gospodarcze, społeczne i obywatelskie powinny zostać włączone w ten proces z zachowaniem jasnych i przejrzystych kryteriów wyboru i na podstawie realizacji założeń odpowiednich programów.
Ad. XII. Biogospodarka dla Europy
Sprawozdawca przyjmuje z zadowoleniem proponowane przejście na bardziej powszechne i zrównoważone wykorzystanie zasobów odnawialnych oraz wzywa do transformacji społeczeństwa opartego na surowcach kopalnych w kierunku społeczeństwo oparte na biogospodarce. Biogospodarka jest kluczowym elementem inteligentnego i ekologicznego wzrostu i przyczynia się do celów strategii „Europa 2020” oraz inicjatywy przewodniej dotyczącej unii innowacji i Europy efektywnie korzystającej z zasobów. W „Horyzoncie 2020” wymienia się biogospodarkę jako wyzwanie dla społeczeństwa. Sprawozdawca uważa jednak, że w planie działań brakuje praktycznych środków i instrumentów na rzecz ograniczenia potencjalnych barier lub zagrożeń w procesie przechodzenia na biogospodarkę.
Ad. XIII. Europejskie partnerstwo innowacyjne na rzecz wydajnego i zrównoważonego rolnictwa.
Sprawozdawca z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę promującą innowacje w sektorze rolnictwa i przeznaczenie 4,5 mld EUR na badania i innowacje w zakresie bezpieczeństwa żywnościowego, biogospodarki i zrównoważonego rolnictwa (w ramach programu „Horyzont 2020”). Przyznaje, że fundusze ze środków na WPR powinny, w połączeniu ze środkami na ramowy program badawczy, wspierać europejskie partnerstwo innowacyjne na rzecz wydajnego i zrównoważonego rolnictwa. Sprawozdawca identyfikuje główne wyzwania dla rolnictwa, bezpieczeństwa żywności i zasobów naturalnych, takie jak stale wzrastająca liczba ludności i większe możliwości wydatkowania środków, co pociąga za sobą zmiany w sposobie odżywiania i zwiększony popyt na produkty podstawowe. Ponadto w związku ze zmianą klimatu pojawiają się zagrożenia dla światowego potencjału produkcji rolnej. Wyzwaniom tym towarzyszy zagrożenie niedoborem żywności, paszy, energii uzyskiwanej z paliw kopalnych, towarów, włókien i świeżej wody, zagrożenie postępującym wyjaławianiem się gleb i utratą różnorodności biologicznej oraz rosnące zagrożenia w obrębie niewydolności rynku finansowego, zachwiania równowagi politycznej i konfliktów zbrojnych. Sprawozdawca proponuje zaproszenie przedstawiciela Komitetu Regionów do udziału w pracach grupy sterującej wysokiego szczebla, która określi strategię europejskiego partnerstwa innowacyjnego, a także w pracach komitetu koordynacyjnego Europejskiej Sieci na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich.