Ostatnia środa miesiąca to umowny termin posiedzeń Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego (KWRiST). Termin ten został dochowany także w październiku br., a podczas wczorajszego (25 października 2023 r.) spotkania samorządowcy oraz strona rządowa poruszyli szereg bieżących zagadnień koniecznych do ustalenia wspólnego stanowiska.
Pierwszym punktem obrad była informacja Ministerstwa Rozwoju i Technologii oraz Ministerstwa Klimatu i Środowiska na temat źródeł finansowania samorządów gminnych w realizacji zadań wynikających z przepisów Ustawy z dnia 28 października 2020 r. o zmianie ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2020. poz. 2127). W szczególności chodziło o uzyskanie informacji na temat finansowania zadania dotyczącego opracowania uproszczonych audytów energetycznych. Z analiz strony samorządowej wynika, że pieniędzy niezbędnych do prawidłowego wykonania tego zadania będzie zdecydowanie za mało. Właścicielem projektu jest resort Rozwoju i Technologii, lecz jego przedstawiciele nie byli obecni na posiedzeniu Komisji. Dlatego też strony uzgodniły, że dyskusja zostanie przeniesiona na posiedzenie Zespołu ds. energii, klimatu i środowiska KWRiST. Krzysztof Iwaniuk, Przewodniczący Związku Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej (ZGWRP) zabrał głos w sprawie informacji Ministerstwa Klimatu i Środowiska na temat zakresu wsparcia procesu unieszkodliwiania azbestowo-cementowych pokryć dachowych przez Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Wykazał jednoznacznie, że – przy obecnym tempie realizacji zadań – Polska nie ma możliwości dotrzymania terminu oczyszczenia kraju z azbestu, ustalonego przez rząd na koniec 2032 r. Po ponad 12 latach od uchwalenia Programu krajowego dotyczącego wycofywania azbestu usunięto zaledwie niecałe 17% z ok. 8,5 mln ton zinwentaryzowanych wyrobów azbestowych. Do usunięcia pozostało 7 mln ton azbestu, co – przy obecnym tempie – wymagałoby kolejnych 49 lat, licząc od zakończenia Programu. Głównymi przyczynami problemów w tym zakresie są brak pieniędzy i nieskuteczne prawo. Zgodnie z obowiązującymi przepisami dofinansowanie z budżetu państwa obejmuje tylko demontaż i unieszkodliwianie wyrobów azbestowych, podczas gdy za wykonanie nowego dachu mieszkańcy muszą płacić sami. Leszek Świętalski, Dyrektor Biura ZGWRP dodał, że monitorowanie postępów usuwania azbestu utrudniały nierzetelne dane w tzw. Bazie Azbestowej. Problemami były także, brak kontroli stanu wyrobów azbestowych w niektórych gminach, a także kulejąca inwentaryzacja wyrobów zawierających azbest. Dyrektor Biura Związku wskazał również, że dane zbierane przez Centralną Ewidencję Emisyjności Budynków powinny zawierać także bieżącą informację o ilości pokryć azbestowych znajdujących się na terenie gminy.
Posiedzenie obfitowało, jak zawsze, w szereg różnorodnych spraw z obszaru funkcjonowania jednostek samorządu terytorialnego, a oprócz wyżej wymienionych ZGWRP reprezentowali jeszcze Jacek Brygman, Wiceprzewodniczący Zarządu ZGWRP oraz Mariusz Marszał, Doradca przewodniczącego ds. legislacyjnych i programowych.