W parlamencie trwają prace nad poselskim projektem Ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych. Ustawa ta ma znaczenie ustrojowe. Jeśli wejdzie w życie, wprowadzi wiele bardzo znaczących zmian w procedurach i zasadach dotyczących wyborów samorządowych, a także w relacjach między władzami samorządowymi i obywatelami. Celem Obywatelskiego wysłuchania publicznego było przedstawienie opinii ekspertów, samorządowców, przedstawicieli organizacji pozarządowych, lokalnych aktywistów oraz innych obywateli i obywatelek na temat projektu ustawy o fundamentalnym znaczeniu – zmieniającej m.in. sposób organizacji wyborów na szczeblu samorządowym, określania granic okręgów wyborczych oraz warunki związane z biernym prawem wyborczym, a także regulującej zasady funkcjonowania organów samorządowych na różnych szczeblach i sposoby udziału mieszkańców w samorządzie. W wysłuchaniu ze strony Związku udział wzięli: Krzysztof Iwaniuk Wiceprzewodniczący Związku i Paweł Tomczak Dyrektor Biura ZGW RP.
Merytoryczne i organizacyjne konsekwencje tych zmian nie były, jak dotąd, przedmiotem szerokiej debaty publicznej z udziałem zainteresowanych i zróżnicowanych w swoich opiniach stron. Nie umożliwiono zaprezentowania stanowisk i opinii na temat projektowanych zmian przedstawicielom samorządów lokalnych (reprezentantom organów wykonawczych i radnym), ruchów miejskich, organizacji pozarządowych zajmujących się tematem partycypacji obywatelskiej oraz środowisk akademickiego, a także po prostu – obywatelom i obywatelkom zainteresowanym tym tematem. Wnioski o przeprowadzenie wysłuchania publicznego w Sejmie zostały odrzucone przez większość członków Nadzwyczajnej Komisji pracującej nad projektem ustawy.
– Dziś to akt pewnej samoobrony obywatelskiej – mówił podczas wysłuchania Jakub Wygnański, prezes Pracowni Badań i Innowacji Społecznych „Stocznia”. –Takie wysłuchanie powinno odbyć się w parlamencie, ale w ostatnim czasie proces legislacyjny bardzo w Polsce przyspieszył i projekty ustaw są procedowane w nadzwyczaj szybkim tempie.
W konsekwencji, ani wnioskodawcy, ani szersza opinia publiczna nie będą mieli okazji do dogłębnego zapoznania się z poglądami tak zwolenników, jak przeciwników proponowanych rozwiązań. Organizatorzy wysłuchania uznali to nie tylko za stratę, ale też naruszenie dobrych zwyczajów dotyczących wpływu obywateli na ważne rozstrzygnięcia w sferze publicznej. Bolesnym paradoksem jest w tej sytuacji to, że w samej nazwie projektu ustawy mowa jest o zwiększeniu udziału obywateli.
Mimo braku konsultacji wiele instytucji i organizacji przygotowało swoje stanowiska w sprawie projektu. Podczas wysłuchania zaprezentowali je przedstawiciele m.in. Związku Miast Polskich, Związku Gmin Wiejskich RP, Związku Województw RP, Unii Metropolii Polskich i Związku Powiatów Polskich, a także Fundacji Batorego, Forum Od-nowa, Centrum Badań Ilościowych nad Polityką Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kongresu Ruchów Miejskich i Instytutu Działań Miejskich oraz PKW. Zaprezentowane zostały ponadto opinie 28 osób – przedstawicieli instytucji, ekspertów i osób prywatnych, które zgłosiły się zgodnie z Regulaminem do zabrania głosu. Łącznie udział w wysłuchaniu zgłosiło w różnym charakterze ponad 170 osób. Kilkadziesiąt kolejnych osób śledziło spotkanie dzięki transmisji w internecie.
Organizatorami wydarzenia byli:
Centrum Badań Ilościowych nad Polityką Uniwersytetu Jagiellońskiego
Kongres Ruchów Miejskich
Ogólnopolskie Porozumienie Organizacji Samorządowych
Pracownia Badań i Innowacji Społecznych „Stocznia”
Związek Gmin Wiejskich Rzeczpospolitej Polskiej
Unia Metropolii Polskich
Unia Miasteczek Polskich
Uniwersytet Warszawski
Związek Miast Polskich
Związek Powiatów Polskich
Związek Województw Rzeczpospolitej Polskiej
NAGRANIE Z WYSŁUCHANIA – Krzysztof Iwaniuk, Wiceprzewodniczący ZGW RP – wystąpienie pomiędzy 1h 40min 30sek a 1h 47min; ,Paweł Tomczak, Dyrektor Biura ZGW RP wystąpienie pomiędzy 3h11 min 10sek a 3h 16min 24sek
MATERIAŁY PODSUMOWUJĄCE WYSŁUCHANIE